Του Χαρ. Φλωράκη (Γιώτη), Υποστράτηγου του ΔΣΕ
Η μάχη του Καρπενησιού αποτελεί αναμφισβήτητα ένα σταθμό, τουλάχιστο για τα τμήματα του Δ.Σ. της Ν. Ελλάδας για τους παρακάτω λόγους:
1) Γιατί η επιχείρηση του Καρπενησιού, που άρχισε στις 19 του περασμένου Γενάρη, αποτελεί την αρχή ξετυλίγματος σοβαρών γενικότερων επιχειρήσεων στο χώρο της Ευρυτανίας στην αρχή και την επέκτασή των, δίχως διακοπή και ανάπαυλα, σε όλο σχεδόν το χώρο της Θεσσαλίας - Ρούμελης - Βάλτου, όπου και μέχρι σήμερα συνεχίζονται.
2) Γιατί με την επιχείρηση του Καρπενησιού τα τμήματα του Κ.Γ.Α.Ν.Ε. άρπαξαν πρώτα τον εχθρό στα 1949 και ακόμα οι επιχειρήσεις αυτές έχουν σχέση και γιατί έπαιξαν ρόλο σοβαρό στις προετοιμασίες, προθέσεις και σχέδια του εχθρού στο χώρο του Κ.Γ.Α.Ν.Ε.
3) Γιατί για πρώτη φορά δόθηκε αποστολή να καταληφθεί και διατηρηθεί συγκεκριμένη πολη.
4) Γιατί τα τμήματα της Ν. Ελλάδας με τη μάχη του Καρπενησιού για πρώτη φορά άνοιξαν ένα καθαρό μέτωπο, πράγμα που συμβαίνει με ολόπλευρη προσπάθεια μαχητών και στελεχών και διοικήσεων ν’ ανταποκριθούν σε κάτι το καινούργιο, να διατηρήσουν το Καρπενήσι, ν’ ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός μετώπου (προσαρμογή τακτικής και σε συνθήκες Νοτιοελλαδίτικες, προβλήματα εφοδιασμού, τραυματιών κλπ.).
5) Γιατί για πρώτη φορά χρησιμοποίησαν πυροβολικό. Η υπόθεση της επιχείρησης του Καρπενησιού δεν αποτελεί μονάχα σταθμό για τα τμήματα του Δ.Σ. της Ν. Ελλάδας, αλλά έχει και γενικότερη σημασία.
Η μελέτη και τα συμπεράσματα των επιχειρήσεων του Καρπενησιού δε θα πλουτίσουν μονάχα την πείρα μας από την άποψη της οργάνωσης και διεξαγωγής μιας επιχείρησης σε πόλη κλπ, αλλά ακόμα θα δείξει το πραγματοποιήσιμο ή όχι μιας διαταγής, μιας αποστολής που δόθηκε από το Γ.Α. και τον ίδιο προσωπικά τον αρχηγό του λαϊκοαπελευθερωτικού μας κινήματος σ. Ν. Ζαχαριάδη, δηλ. να κρατηθεί το Καρπενήσι.
Η εξέταση των επιχειρήσεων αυτών θα δώσει μια απάντηση βγαλμένη από την ίδια τη ζωή στις οπορτουνιστικές θεωρίες και εκδηλώσεις δηλ. αν μπορεί ο Δ.Σ. να διατηρήσει πόλεις ή όχι. Δε μιλούν για κατάληψη, γιατί αυτό το έδειξε. Για τη σωστή καλύτερη μελέτη επιβάλλεται το χώρισμα των επιχειρήσεων αυτών σε τρεις περιόδους, παρ’ όλο που είχαν μια συνοχή, αλληλοεξάρτηση.
1) Κατάληψη του Καρπενησιού.
2) Διατήρηση και προσπάθεια για διατήρηση.
3) Επιχειρήσεις μετά απ’ την ανακατάληψη απ’ τον εχθρό της πόλης του Καρπενησιού.
Επειδή πιθανόν να γεννήθηκαν ερωτήματα ή συζητήσεις γύρω από τη θέση για τη διατήρηση του Καρπενησιού από συναγωνιστές που τυχόν επηρεάστηκαν από τη λυσσασμένη προσπάθεια του εχθρού, ντόπιου και ξένου (Ραδιοσταθμός Λονδίνου, Ν. Υόρκη κλπ., κλπ.) δηλαδή «Να, ο εχθρός το πήρε το Καρπενήσι παρ’ όλο που το είπε ο Ζαχαριάδης» (άρα ο Δ.Σ. δεν μπορεί να κρατήσει πόλεις κλπ., άρα, άρα κλπ. Προκαταβολικά λέω τούτα (γιατί στο τωρινό μου άρθρο θα περιοριστώ στην πρώτη περίοδο «Επιχείρηση για την κατάληψη της πόλης»), που σήμερα είναι μια συνείδηση σε όλους τους μαχητές και στελέχη των τμημάτων του Κ.Γ.Α.Ν.Ε. Οτι αν δε γίνονταν ορισμένα λάθη και δεν υπήρχαν ορισμένες αδυναμίες που δεν ξεπεράστηκαν στην πορεία των επιχειρήσεων μπορούσαμε με τις ίδιες δυνάμεις που πήραν μέρος και τα ίδια μέσα, να κρατήσουμε το Καρπενήσι άλλο τόσο. Τώρα τι θα έβγαζε το χρονικό διάστημα άλλο τόσο, είναι άλλη υπόθεση που μπορεί να εξεταστεί και μάλιστα από αρμοδιώτερους.
Σημασία και επιδιώξεις
Η επιχείρηση του Καρπενησιού είχε γενικώτερη πολιτικοστρατιωτική σημασία. 1) Ο
μοναρχοφασισμός θα έχανε μια πόλη - δεύτερη μέσα στον ίδιο μήνα - πρωτεύουσα νομού, γνωστή και έξω από τα ελληνικά σύνορα από την ιστορία της κατά τον αγώνα της κατοχής. 2) Γιατί η πόλη αυτή βρίσκεται πολύ μακριά από τα σύνορα και σε περιοχή που ο μοναρχοφασισμός ισχυρίζεται ότι ξεκαθάρισε από το Δ.Σ. 3) Γιατί ο μοναρχοφασισμός θα δέχονταν ένα τέτοιο γερό χτύπημα στις ιδέες που διατυμπάνιζε ότι με την τοποθέτηση του Παπάγου σαν αρχιστράτηγου θα διορθώνονταν τα πράγματα. 4) Θα έχανε την πιο βαθειά προωθημένη βάση του που είχε για τις εκστρατείες του στη Ρούμελη και τη Δυτική Θεσσαλία. Ολα τα παραπάνω είναι εκείνα που βασικά χαρακτηρίζουν τη σημασία της επιχείρησης αυτής. Ακόμα με την επιχείρηση αυτή επιδιώκαμε την πραγματοποίηση ενός ακόμα μέρους του γενικώτερου σχεδίου του ΚΓΑΝΕ για την εκπλήρωση της στρατηγικής του αποστολής, δηλ. για την κατάληψη του Καρπενησιού. 1) Να στρατολογήσουμε. 2) Να εξοντώσουμε ή αιχμαλωτίσουμε την εχθρική φρουρά (1.200). 3) Να πάρουμε τις αποθήκες και εφόδια που θα βοηθούσαν αποφασιστικά για την πραγματοποίηση των παραπέρα επιδιώξεών μας. 4) Να αποκαταστήσουμε μια εδαφική ενότητα στον κεντρικό και νότιο κορμό της Πίνδου. 5) Να αναγκάσουμε τον εχθρό στην προσπάθειά του να το ανακαταλάβει να μπλέξει όλες τις δυνάμεις του που είχε στη Θεσσαλία - Ρούμελη για ξεκούραση, ανασυγκρότηση μέσα στην καρδιά του χειμώνα, να συγκεντρώσει και άλλες στο χώρο της Θεσσαλίας - Ρούμελης και να τις φθείρουμε πάνω στους ορεινούς όγκους, να ανακουφίσουμε τα μαχόμενα τμήματα στην Πελοπόννησο, να δώσουμε τη δυνατότητα σ’ άλλα τμήματα του ΚΓΑΝΕ να εκμεταλλευτούν τις ευνοϊκές συνθήκες που θα δημιουργούνταν. Μπορούμε να πούμε ότι οι παραπάνω επιδιώξεις μας βασικά πραγματοποιήθηκαν, με τις απώλειες του εχθρού, με τα λάφυρα, με τα τρόφιμα, με τις εχθρικές δυνάμεις που κινητοποιήθηκαν. Ηταν εύκολος στόχος το Καρπενήσι; Είναι γεγονός ότι ο στόχος αυτός παρουσίασε ορισμένα σοβαρά πλεονεχτήματα, πρώτα από την ίδια τη γεωγραφική θέση και το γεγονός ότι είναι απομακρυσμένος από σοβαρές εχθρικές βάσεις. Υστερα μπορείς να τον απομονώσεις μάλλον εύκολα από μηχανοκίνητα και εχθρικές ενισχύσεις, μπορείς να φτάσεις κοντά στο στόχο χωρίς να γίνεις αντιληπτός. Εκτός από το στόχο, όλος ο γύρω χώρος ήταν ελεύθερος και μπορούσες να κινείς άνετα εφοδιασμό, τραυματίες, εφεδρείες για να συνεχίσεις τον αγώνα. Τα παραπάνω πλεονεχτήματα για μας, ο εχθρός φρόντισε να τα εξουδετερώσει ρίχνοντας δυσανάλογο βάρος στην οχύρωση σε σχέση με άλλες πόλεις της Ν. Ελλάδας και βασικά να στηρίξει την όλη υπεράσπιση του Καρπενησιού σε μια καλή οχύρωση και τη διατήρηση ισχυρής φρουράς. Στον τρόπο αυτό τον βοήθησαν πολύ τα υψώματα Αη Δημήτρης - Ρόβια - Αη Σωτήρας - Αντέρεισμα Πρ. Ηλία, που αποτελούν φυσικά οχυρά, δεσπόζουν και ελέγχουν ολόκληρη την πόλη, η δε μεταξύ των θέση είναι τέτοια που ο συνδυασμός όπλων και πυρών ανά δυο υψώματα δημιουργούν φραγμό για την είσοδο στην πόλη. Εκτός από την οχύρωση των παραπάνω υψωμάτων οχύρωσε και την ίδια την πόλη με πολυβολεία από μπετόν αρμέ στους δρόμους και ιδιαίτερα στα σταυροδρόμια, ορισμένα χτίρια, καμπαναριά κλπ. είχε δυο σειρές συρματοπλέγματα και μέσα στην πόλη είχε δυο ελαφρά τάγματα πεζικού, το σώμα Φατούρου από 100 μαυροσκούφηδες, 80 χωροφύλακες και 300 μάυδες. Σχετικά με την οχύρωση και την αντίληψη που επικρατούσε αξίζει να αναφερθεί τούτο. Στο Καρπενήσι πιάστηκαν εγκληματίες του λαού που έμεναν στη Λαμία και που μετά το χτύπημα της Καρδίτσας ήρθαν στο Καρπενήσι γιατί εκεί νοιώθανε τον εαυτό τους πιο ασφαλισμένο. Κάνοντας μια γενική εκτίμηση για το στόχο βγάζεις το συμπέρασμα ότι το Καρπενήσι ήταν δύσκολος στόχος και ο δυσκολότερος που αντιμετώπισαν μέχρι σήμερα τα τμήματα του ΚΓΑΝΕ.
Πώς πετύχαμε την κατάληψη
1) Είχε γίνει μια σοβαρή και καλή προετοιμασία.
2) Στα τμήματα, δηλαδή ένα μήνα πριν, είχαν γίνει δυο επιχειρήσεις, της Καρδίτσας και των Σοφάδων. Η πρώτη ήταν πετυχημένη, η άλλη όχι. Και για τις δυο αυτές επιχειρήσεις έγινε γόνιμη σύσκεψη των στελεχών και βρέθηκαν οι αιτίες που στη μια έδωκαν την επιτυχία και στην άλλη όχι.
Τα συμπεράσματα αυτά αναλύθηκαν μέχρι κάτω παράλληλα με βάση αυτά έγιναν και ασκήσεις εφαρμογής σε κατωκημένους τόπους.
Μετά τις ασκήσεις ακολούθησε κριτική της άσκησης. Η δουλειά αυτή είχε ακόμα και τούτο το καλό. Ιδιαίτερα για επιχειρήσεις όχι πετυχημένες βοήθησε αποφασιστικά στο να μην έχουμε μεταπτώσεις του ηθικού των τμημάτων, γιατί βλέπουν μαχητές και στελέχη τους λόγους που δεν πέτυχε η επιχείρηση και τι πρέπει να γίνει. Ετσι τα τμήματά μας και μετά την επιχείρηση των Σοφάδων διατήρησαν τον αέρα και τη φόρμα της επιχείρησης της Καρδίτσας. Στις διάφορες συσκέψεις εκτός των άλλων διαπιστώσεων εκδηλώθηκαν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των πάντζερ, μπουκάλας αντιαρματικού τυφεκιού κλπ.
Οι αμφιβολίες αυτές εκδηλώθηκαν από συναγωνιστές που ή δεν τα κατάφεραν στην τακτική της χρησιμοποίησης ή δεν παίρνουν κανένα μέτρο για τη συντήρησή τους ή πηγαίνουν να εξαρτήσουν την όλη επιτυχία ή να στηρίξουν την αποτυχία της επιχείρησης από τα μέσα πυρός αυτά και εφόσον αυτά είναι αμφίβολα, συνεπώς αυτού οφείλεται η αποτυχία μας.
Μετά το ξερίζωμα των αντιλήψεων αυτών έγινε επίδειξη των παραπάνω μέσων σε εικονικό στόχο για ν’ αποχτήσουν κατ’ αρχή όλοι οι μαχητές και στελέχη εμπιστοσύνη στα μέσα, ακόμα και εκπαίδευση για τη συντήρησή του και τακτική χρησιμοποίηση.
Με την τέτοια δουλειά έγινε στην πράξη αφομοίωση της πείρας δηλ. βελτίωση και ανάπτυξη της εκπαίδευσης και στρατιωτικής κατάρτισης μαχητών και στελεχών.
Μέσα στο χρονικό διάστημα από τις επιχειρήσεις Καρδίτσας - Καρπενησιού έγινε η ανάλυση της απόφασης του ΠΓ για τη δουλιά του ΚΓΑΝΕ. Η δουλιά αυτή κατατόπισε πολιτικά, πλούτισε ακόμα την πείρα και άνοιξε προοπτική στους μαχητές και στελέχη. Παράλληλα με τις ασκήσεις τα τμήματα προσανατολίζονταν ιδεολογικά για δυσκολότερες επιχειρήσεις, για πιο οχυρωμένους στόχους. Εμείς πιστεύουμε ότι η σωστή μελέτη των επιχειρήσεων πετυχημένων ή όχι και σύγχρονη πρακτική εφαρμογή των συμπερασμάτων με εξασκήσεις ελεγχόμενες, αποτελεί βασικά την πραχτική και συγκεκριμένη εκδήλωση της γενικής θέσης που πάντα βάζουμε ότι πρέπει να προσέξουμε τον τομέα της εκπαίδευσης κλπ. Ακόμα προσέχτηκε η σύνθεση των ομάδων, η συμπλήρωση των διοικήσεων. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι κατορθώθηκε στο χρονικό αυτό διάστημα να γίνει μια καλή προπαρασκευή στρατιωτικοπολιτική - τεχνική, ιδεολογική - οργανωτική μέσα στην πορεία των επιχειρήσεων που κάναμε στον κάμπο Σοφάδων -Δεμερλί κι έτσι τα τμήματα ήταν έτοιμα για σοβαρή επιχείρηση.
Εξασφαλίσαμε σχεδιάγραμμα πόλης, θέσεις εξωτερικών φυλακίων από άμεση παρατήρηση, υπόλοιπες αντιστάσεις, ποιότητα οχυρών, βασική κατεύθυνση πυρών, συρματοπλέγματα, ναρκοπέδια και συνήθειες του εχθρού, από γλώσσες που έφερε ομάδα ελεύθερων σκοπευτών που γι’ αυτό το σκοπό επίμονα ενέδρευε κοντά στην πόλη.
Ακόμα η διοίκηση εξασφάλισε να μαθαίνει έγκαιρα κάθε μεταβολή του στόχου από κατάλληλο στέλεχος που για τη δουλιά αυτή είχε διαθέσει. Ετσι εξασφαλίσαμε καλές πληροφορίες για την εχθρική διάταξη. Εγινε αναγνώριση όλων των δρομολογίων, ακόμα και των θερινών μέσω Βελουχίου. Βρέθηκαν αρκετοί οδηγοί. Ετσι η διοίκηση εξασφάλισε τις βασικές προϋποθέσεις για τη σύνταξη του σχεδίου ενέργειας.
Σχέδιο ενέργειας
Τρία πράγματα ήταν εκείνα που βασικά καθόρισαν το σχέδιο ενέργειας.
1) Η πείρα των προηγούμενων επιχειρήσεών μας σε κατοικημένους τόπους.
2) Οι δυνάμεις και τα μέσα που διαθέταμε εμείς σε σχέση με τον εχθρό.
3) Η περιμετρική ισχυρή αμυντική διάταξή του.
Στις προηγούμενες επιχειρήσεις αποδείχτηκε ότι η τολμηρή, αποφασιστική, γρήγορη διείσδυση προς το κέντρο της πόλης συγκλονίζει κυριολεκτικά τον εχθρό, τον αιφνιδιάζει και γενικά τον παραλύει. Είναι φυσικό πράγμα για τον εχθρό αυτό γιατί δεν έχει ηθικό, δεν έχει ψυχή, δεν έχει πνεύμα αυτοθυσίας και αυταπάρνησης, στοιχεία απαραίτητα για να αντιμετωπίσεις κάτι το τολμηρό. Η διείσδυση μέσα στη φωλειά του και εκεί μάλιστα που νοιώθει τον εαυτό του ασφαλισμένο είναι πράγμα τολμηρό και σαν τέτοιο, πρέπει να τον αιφνιδιάζει και να τον τρομάζει. Αν αυτό μάλιστα το δούμε με την ουσιαστική αχρήστευση των εξωτερικών αντιστάσεων που σε ορισμένες πόλεις ο εχθρός στηρίζει βασικά την υπεράσπισή του και τις ελπίδες του, τότε μπορούμε να δούμε σ’ όλη της την έκταση τη σαστιμάρα που παθαίνει ο εχθρός με τη διείσδυση. Τότε σ’ αυτόν μοναδική σκέψη που κυριαρχεί είναι το πώς θα σωθεί και περιορίζεται βασικά, αν δεν το βάλει στα πόδια, σε μια παθητική άμυνα χρησιμοποιώντας για τούτο, ό,τι έχει και δεν έχει, εφεδρείες του, μηχανοκίνητα κλπ. Η διείσδυση μεταφέρει τον πόλεμο μέσα στην πόλη, τα τμήματα φυλάγονται πιο πολύ από τα μέσα του εχθρού (όλμοι, πυροβολικό, αεροπορία). Το μπάσιμο στην πόλη ανεβάζει το ηθικό των τμημάτων γιατί βλέπουν την αρχή της πραγματοποίησης του σκοπού.
Η διείσδυση δίνει τη δυνατότητα να απομονώσεις και εξουδετερώσεις τις εχθρικές αντιστάσεις, πιο εύκολα, με λίγες απώλειες γιατί βασικά είναι προσανατολισμένες προς τα έξω, αποφεύγεις να πέσεις στο σχέδιο πυρός της αντίστασης, μπορείς να την πλησιάσεις καλύτερα χρησιμοποιώντας σπίτια κλπ. και το γεγονός ακόμα ότι απομονώνονται από το κέντρο έχει σημασία στην αντοχή της αντίστασης. Το βασικώτερο της τακτικής, το να ρίξεις το κέντρο βάρους στη διείσδυση απασχολώντας ή απομονώνοντας τις άλλες αντιστάσεις είναι ότι εξοικονομείς δυνάμεις έμμεσα και έτσι μπορείς να εξασφαλίσεις υπεροχή. Η παραπάνω τακτική έχει ένα λεπτό σημείο που αν δεν προσεχτεί μπορεί να στοιχίσει σοβαρές ζημιές και την ίδια την επιχείρηση. Το σημείο αυτό είναι ότι πρέπει να εξασφαλίσεις το διάδρομο της διείσδυσης πάση θυσία ανοιχτό και κάτω από τον απόλυτο έλεγχό σου. Ο διάδρομος αυτός πρέπει να ενισχύεται συνεχώς, να πλαταίνει και να διατηρείται η συνοχή, γιατί αν τυχόν δημιουργήσει διάκενο στα τμήματα της διείσδυσης αποτελεί κίνδυνο εγκλωβισμού και εξόντωσης. Ετσι υπολογίζοντας στις δυνάμεις και μέσα που διαθέτουμε και την εξωτερική οχύρωση του εχθρού δεν μπορούσε να χαρακτηρίζει άλλη τακτική, το σχέδιο ενέργειας. Το πρόβλημα τώρα περιορίζονταν να βρεθεί το κατάλληλο σημείο της εχθρικής διάταξης που θα γίνονταν η διείσδυση και στο σημείο που θα δημιουργούνταν το ρήγμα, δηλ. να βρεθεί το ασθενέστερο και ευπαθές σημείο του εχθρού. Τέτοιο σημείο πάντα υπάρχει σε μια διάταξη, αρκεί να μπορούμε να το βρίσκουμε. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το σημείο αυτό ήταν μεταξύ Ρόβια και αντέρεισμα Πρ. Ηλία. Το σημείο αυτό ήταν με την αραιότερη διάταξη, η διαμόρφωση του εδάφους σε κάλυπτε ιδιαίτερα τη νύχτα από τα διασταυρούμενα πυρά από τα Ρόβια και αντέρεισμα Πρ. Ηλία. Ακόμα στο σημείο αυτό ο εχθρός είχε κάποια επανάπαυση γιατί στηρίζονταν στο αδιάβατο του Βελουχιού. Τα τμήματά μας το αδιάβατο του Βελουχιού το χρησιμοποίησαν σαν το καλύτερο πλεονέκτημα για την ενέργειά τους. Με βάση τα παραπάνω καθορίστηκε και το σχέδιο ενέργειας. Το σχέδιο αυτό αναλύθηκε στις διοικήσεις των ταξιαρχιών και ταγμάτων πάνω σε ανάγλυφη αναπαράσταση της πόλης και γύρω χώρους, εκεί μελετήθηκε το σχέδιο ενέργειας από τις διοικήσεις ταγμάτων, λόχων και διμοιριών μαζί με τις οδηγίες.
Εκτέλεση - διεύθυνση
Εδώ χωρίς εξαίρεση μαχητές και στελέχη αγωνίστηκαν υποδειγματικά για την εκτέλεση. Οι διοικητές εξασφάλισαν με τα μαχόμενα τμήματα μια πάρα πολύ καλή σύνδεση. Η διεύθυνση της επιχείρησης είχε τηλεφωνική επικοινωνία μέχρι και λόχο. Σε κάθε στιγμή είχε εικόνα (πλην ενός τάγματος για χρονικό διάστημα 6 ώρες) της τακτικής κατάστασης. Ακόμα κατορθώθηκε η διεύθυνση της επιχείρησης κατά τη διάρκεια της μάχης να έχει συνεχή επαφή με το ίδιο το Γ.Α. και να το ενημερώνει. Ετσι κατορθώθηκε να δώσει τη δυνατότητα στο Γ.Α. να καθοδηγήσει την επιχείρηση παρ’ όλο που η απόσταση που μας χώριζε ήταν εκατοντάδες χιλιόμετρα. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης υπήρχαν στιγμές που η διεύθυνση επιχείρησης και οι παρακάτω διοικήσεις βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Στιγμές τέτοιες που πραγματικά κρίνανε την επιχείρηση. Στις στιγμές αυτές ήρθε η πολύτιμη συμβολή του Κόμματος του ίδιου του ΠΓ που σύγχρονα με το Γ.Α., παρακολουθούσε την επιχείρηση. Το τηλεγράφημά του ήρθε τη στιγμή που προσπαθούσαμε να ενισχύσουμε το ρήγμα με το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών μας που χρειάζονταν αποφασιστικότητα, ταχύτητα, επιμονή. Το τηλεγράφημα αυτό που χάρη στην καλή σύνδεση πήραν γνώση την ίδια σχεδόν στιγμή όλα τα στελέχη και αρκετοί μαχητές ήταν εκείνο που έδωσε κυριολεκτικά φτερά και με μια ορμητική επίθεση των τμημάτων μας προς το κέντρο δώσαμε το τελικό χτύπημα στον εχθρό.
Από τα παραπάνω βγαίνει ότι το ζήτημα της σύνδεσης είναι καθοριστικός παράγοντας και δίχως αυτή δε νοείται επιχείρηση. Οτι πρέπει να είσαι σε θέση να εκτιμάς την κάθε φορά στιγμή και ανάλογα να επεμβαίνεις αποφασιστικά με όλα τα μέσα με τη διαταγή, με τη συμβολή, με το κύρος σου, με το δεσμό σου κλπ. (περίπτωση Π.Γ. και Γ.Α.)
Διαβάζοντας κανένας όλα τα παραπάνω θα ήταν λάθος να βγάλει το συμπέρασμα ότι στην επιχείρηση του Καρπενησιού, αφού μάλιστα είχε τόση επιτυχία κλπ. πήγαν όλα μέλι γάλα που λένε.
Και εδώ παρουσιάστηκαν σφάλματα και αδυναμίες. Ηταν όμως τέτοια που δεν επέδρασαν στην τελική έκβαση της επιχείρησης. Χάρη στην έγκαιρη επέμβαση αποτράπηκε η τυχόν συνέπεια που θα μπορούσαν να ‘χουν. Εδώ θα αναφέρω ορισμένα βασικά.
1) Υπήρξε μια παρέκκλιση μεταξύ του σχεδίου και της εφαρμογής δηλαδή το σχέδιο στηρίζονταν στην αποφασιστική διείσδυση και τη δημιουργία ρήγματος από την κατεύθυνση που προαναφέραμε (μεταξύ Ρόβια και αντέρεισμα Πρ. Ηλία), με παρενοχλήσεις ή απομόνωση των άλλων αντιστάσεων κατ’ αρχήν πλην μιας ενέργειας για αιφνιδιαστική κατάληψη του Αη Δημήτρη. Η διεύθυνση της επιχείρησης επηρεάστηκε από εισηγήσεις των παρακάτω διοικήσεων και επέτρεψε ν’ αναλάβουν σοβαρότερη ενέργεια και σε άλλους τομείς για εξόντωση αντιστάσεων κλπ. Ετσι είχαμε σαν αποτέλεσμα να περισπάσουμε την προσοχή από την κύριά μας προσπάθεια να μπλέξουμε και φθείρουμε δυνάμεις που ήταν πολύτιμες, ακόμα ένα κομμάτι της εφεδρείας τοποθετήθηκε σε μέρος τέτοιο που δεν εξυπηρετούσε την κύρια προσπάθεια και όταν χρειάστηκε για ενίσχυση του ρήγματος δεν το είχε η διεύθυνση άμεσα στα χέρια της. Εδώ βγαίνει καθαρά από τη στιγμή που καθορίζεται η κύρια προσπάθεια, η κύρια ενέργεια, όλη η προσοχή, όλες οι προσπάθειες και ενέργειές μας πρέπει να εξυπηρετούν το σκοπό αυτό. Στην εκτέλεση του παραπάνω σκοπού πρέπει να μας διακρίνει σταθερότητα και αδιαλλαξία. Η τοποθέτηση της εφεδρείας πρέπει να είναι προσανατολισμένη να εξυπηρετήσει βασικά το σκοπό αυτό.
2) Στη χρησιμοποίηση του πυροβολικού υπήρξε μια ταλάντευση σχετικά με τον τρόπο της πιο θαρραλέας χρησιμοποίησής του. Το πυροβολικό κάτω από τις Νοτιοελλαδικές τουλάχιστο συνθήκες (μετρημένα βλήματα, έλλειψη σκοπευτικών μηχανημάτων, άπειρου προσωπικού κλπ.) μπορεί να είναι αποτελεσματικό μονάχα όταν γίνει θαρραλέα χρησιμοποίησή του με άμεση βολή και από κοντινή απόσταση.
3) Στα τμήματα της διείσδυσης όταν ένας διοικητής τραυματίστηκε δεν ανέθεσε αμέσως η διοίκηση σε αντικαταστάτη του, έχασε την επαφή με τις κύριες δυνάμεις του και επηρεασμένος από τις απώλειες διέταξε σύμπτυξη σε τμήμα της από την πόλη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ‘χουμε σύγχυση και απώλειες και να μπει σε κίνδυνο η όλη προσπάθεια.
Αυτά ήταν τα χοντρά σφάλματά μας. Φυσικά υπάρχουν κι άλλα μικρότερης σημασίας που η μελέτη απ’ όλους και η ανάλυσή των θ’ αποτελέσει μια καλή εγγύηση για τη μη επανάληψή των.
Σημείωση. Στο παραπάνω άρθρο υπάρχει ένα βασικό κενό. Δέ γίνεται λόγος για τα τμήματα της κάλυψης. Επειδή η αποστολή και η διάταξη των τμημάτων αυτών έχει άμεση σχέση με τη δεύτερη περίοδο των επιχειρήσεων θα εξετασθεί σε άλλο άρθρο.
Πηγή: Δημοκρατικός Στρατός, τόμος Β΄, Αρ. Φύλου 5 Μάης του 1949, σελ. 303-306
Η μάχη του Καρπενησιού αποτελεί αναμφισβήτητα ένα σταθμό, τουλάχιστο για τα τμήματα του Δ.Σ. της Ν. Ελλάδας για τους παρακάτω λόγους:
1) Γιατί η επιχείρηση του Καρπενησιού, που άρχισε στις 19 του περασμένου Γενάρη, αποτελεί την αρχή ξετυλίγματος σοβαρών γενικότερων επιχειρήσεων στο χώρο της Ευρυτανίας στην αρχή και την επέκτασή των, δίχως διακοπή και ανάπαυλα, σε όλο σχεδόν το χώρο της Θεσσαλίας - Ρούμελης - Βάλτου, όπου και μέχρι σήμερα συνεχίζονται.
2) Γιατί με την επιχείρηση του Καρπενησιού τα τμήματα του Κ.Γ.Α.Ν.Ε. άρπαξαν πρώτα τον εχθρό στα 1949 και ακόμα οι επιχειρήσεις αυτές έχουν σχέση και γιατί έπαιξαν ρόλο σοβαρό στις προετοιμασίες, προθέσεις και σχέδια του εχθρού στο χώρο του Κ.Γ.Α.Ν.Ε.
 |
| Ο Υποστράτηγος του ΔΣΕ Χαρίλαος Φλωράκης, διοικητής της Ιης Μεραρχίας. (Αρχείο Ριζοσπάστη). |
3) Γιατί για πρώτη φορά δόθηκε αποστολή να καταληφθεί και διατηρηθεί συγκεκριμένη πολη.
4) Γιατί τα τμήματα της Ν. Ελλάδας με τη μάχη του Καρπενησιού για πρώτη φορά άνοιξαν ένα καθαρό μέτωπο, πράγμα που συμβαίνει με ολόπλευρη προσπάθεια μαχητών και στελεχών και διοικήσεων ν’ ανταποκριθούν σε κάτι το καινούργιο, να διατηρήσουν το Καρπενήσι, ν’ ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός μετώπου (προσαρμογή τακτικής και σε συνθήκες Νοτιοελλαδίτικες, προβλήματα εφοδιασμού, τραυματιών κλπ.).
5) Γιατί για πρώτη φορά χρησιμοποίησαν πυροβολικό. Η υπόθεση της επιχείρησης του Καρπενησιού δεν αποτελεί μονάχα σταθμό για τα τμήματα του Δ.Σ. της Ν. Ελλάδας, αλλά έχει και γενικότερη σημασία.
Η μελέτη και τα συμπεράσματα των επιχειρήσεων του Καρπενησιού δε θα πλουτίσουν μονάχα την πείρα μας από την άποψη της οργάνωσης και διεξαγωγής μιας επιχείρησης σε πόλη κλπ, αλλά ακόμα θα δείξει το πραγματοποιήσιμο ή όχι μιας διαταγής, μιας αποστολής που δόθηκε από το Γ.Α. και τον ίδιο προσωπικά τον αρχηγό του λαϊκοαπελευθερωτικού μας κινήματος σ. Ν. Ζαχαριάδη, δηλ. να κρατηθεί το Καρπενήσι.
Η εξέταση των επιχειρήσεων αυτών θα δώσει μια απάντηση βγαλμένη από την ίδια τη ζωή στις οπορτουνιστικές θεωρίες και εκδηλώσεις δηλ. αν μπορεί ο Δ.Σ. να διατηρήσει πόλεις ή όχι. Δε μιλούν για κατάληψη, γιατί αυτό το έδειξε. Για τη σωστή καλύτερη μελέτη επιβάλλεται το χώρισμα των επιχειρήσεων αυτών σε τρεις περιόδους, παρ’ όλο που είχαν μια συνοχή, αλληλοεξάρτηση.
1) Κατάληψη του Καρπενησιού.
2) Διατήρηση και προσπάθεια για διατήρηση.
3) Επιχειρήσεις μετά απ’ την ανακατάληψη απ’ τον εχθρό της πόλης του Καρπενησιού.
Επειδή πιθανόν να γεννήθηκαν ερωτήματα ή συζητήσεις γύρω από τη θέση για τη διατήρηση του Καρπενησιού από συναγωνιστές που τυχόν επηρεάστηκαν από τη λυσσασμένη προσπάθεια του εχθρού, ντόπιου και ξένου (Ραδιοσταθμός Λονδίνου, Ν. Υόρκη κλπ., κλπ.) δηλαδή «Να, ο εχθρός το πήρε το Καρπενήσι παρ’ όλο που το είπε ο Ζαχαριάδης» (άρα ο Δ.Σ. δεν μπορεί να κρατήσει πόλεις κλπ., άρα, άρα κλπ. Προκαταβολικά λέω τούτα (γιατί στο τωρινό μου άρθρο θα περιοριστώ στην πρώτη περίοδο «Επιχείρηση για την κατάληψη της πόλης»), που σήμερα είναι μια συνείδηση σε όλους τους μαχητές και στελέχη των τμημάτων του Κ.Γ.Α.Ν.Ε. Οτι αν δε γίνονταν ορισμένα λάθη και δεν υπήρχαν ορισμένες αδυναμίες που δεν ξεπεράστηκαν στην πορεία των επιχειρήσεων μπορούσαμε με τις ίδιες δυνάμεις που πήραν μέρος και τα ίδια μέσα, να κρατήσουμε το Καρπενήσι άλλο τόσο. Τώρα τι θα έβγαζε το χρονικό διάστημα άλλο τόσο, είναι άλλη υπόθεση που μπορεί να εξεταστεί και μάλιστα από αρμοδιώτερους.
Σημασία και επιδιώξεις
Η επιχείρηση του Καρπενησιού είχε γενικώτερη πολιτικοστρατιωτική σημασία. 1) Ο
μοναρχοφασισμός θα έχανε μια πόλη - δεύτερη μέσα στον ίδιο μήνα - πρωτεύουσα νομού, γνωστή και έξω από τα ελληνικά σύνορα από την ιστορία της κατά τον αγώνα της κατοχής. 2) Γιατί η πόλη αυτή βρίσκεται πολύ μακριά από τα σύνορα και σε περιοχή που ο μοναρχοφασισμός ισχυρίζεται ότι ξεκαθάρισε από το Δ.Σ. 3) Γιατί ο μοναρχοφασισμός θα δέχονταν ένα τέτοιο γερό χτύπημα στις ιδέες που διατυμπάνιζε ότι με την τοποθέτηση του Παπάγου σαν αρχιστράτηγου θα διορθώνονταν τα πράγματα. 4) Θα έχανε την πιο βαθειά προωθημένη βάση του που είχε για τις εκστρατείες του στη Ρούμελη και τη Δυτική Θεσσαλία. Ολα τα παραπάνω είναι εκείνα που βασικά χαρακτηρίζουν τη σημασία της επιχείρησης αυτής. Ακόμα με την επιχείρηση αυτή επιδιώκαμε την πραγματοποίηση ενός ακόμα μέρους του γενικώτερου σχεδίου του ΚΓΑΝΕ για την εκπλήρωση της στρατηγικής του αποστολής, δηλ. για την κατάληψη του Καρπενησιού. 1) Να στρατολογήσουμε. 2) Να εξοντώσουμε ή αιχμαλωτίσουμε την εχθρική φρουρά (1.200). 3) Να πάρουμε τις αποθήκες και εφόδια που θα βοηθούσαν αποφασιστικά για την πραγματοποίηση των παραπέρα επιδιώξεών μας. 4) Να αποκαταστήσουμε μια εδαφική ενότητα στον κεντρικό και νότιο κορμό της Πίνδου. 5) Να αναγκάσουμε τον εχθρό στην προσπάθειά του να το ανακαταλάβει να μπλέξει όλες τις δυνάμεις του που είχε στη Θεσσαλία - Ρούμελη για ξεκούραση, ανασυγκρότηση μέσα στην καρδιά του χειμώνα, να συγκεντρώσει και άλλες στο χώρο της Θεσσαλίας - Ρούμελης και να τις φθείρουμε πάνω στους ορεινούς όγκους, να ανακουφίσουμε τα μαχόμενα τμήματα στην Πελοπόννησο, να δώσουμε τη δυνατότητα σ’ άλλα τμήματα του ΚΓΑΝΕ να εκμεταλλευτούν τις ευνοϊκές συνθήκες που θα δημιουργούνταν. Μπορούμε να πούμε ότι οι παραπάνω επιδιώξεις μας βασικά πραγματοποιήθηκαν, με τις απώλειες του εχθρού, με τα λάφυρα, με τα τρόφιμα, με τις εχθρικές δυνάμεις που κινητοποιήθηκαν. Ηταν εύκολος στόχος το Καρπενήσι; Είναι γεγονός ότι ο στόχος αυτός παρουσίασε ορισμένα σοβαρά πλεονεχτήματα, πρώτα από την ίδια τη γεωγραφική θέση και το γεγονός ότι είναι απομακρυσμένος από σοβαρές εχθρικές βάσεις. Υστερα μπορείς να τον απομονώσεις μάλλον εύκολα από μηχανοκίνητα και εχθρικές ενισχύσεις, μπορείς να φτάσεις κοντά στο στόχο χωρίς να γίνεις αντιληπτός. Εκτός από το στόχο, όλος ο γύρω χώρος ήταν ελεύθερος και μπορούσες να κινείς άνετα εφοδιασμό, τραυματίες, εφεδρείες για να συνεχίσεις τον αγώνα. Τα παραπάνω πλεονεχτήματα για μας, ο εχθρός φρόντισε να τα εξουδετερώσει ρίχνοντας δυσανάλογο βάρος στην οχύρωση σε σχέση με άλλες πόλεις της Ν. Ελλάδας και βασικά να στηρίξει την όλη υπεράσπιση του Καρπενησιού σε μια καλή οχύρωση και τη διατήρηση ισχυρής φρουράς. Στον τρόπο αυτό τον βοήθησαν πολύ τα υψώματα Αη Δημήτρης - Ρόβια - Αη Σωτήρας - Αντέρεισμα Πρ. Ηλία, που αποτελούν φυσικά οχυρά, δεσπόζουν και ελέγχουν ολόκληρη την πόλη, η δε μεταξύ των θέση είναι τέτοια που ο συνδυασμός όπλων και πυρών ανά δυο υψώματα δημιουργούν φραγμό για την είσοδο στην πόλη. Εκτός από την οχύρωση των παραπάνω υψωμάτων οχύρωσε και την ίδια την πόλη με πολυβολεία από μπετόν αρμέ στους δρόμους και ιδιαίτερα στα σταυροδρόμια, ορισμένα χτίρια, καμπαναριά κλπ. είχε δυο σειρές συρματοπλέγματα και μέσα στην πόλη είχε δυο ελαφρά τάγματα πεζικού, το σώμα Φατούρου από 100 μαυροσκούφηδες, 80 χωροφύλακες και 300 μάυδες. Σχετικά με την οχύρωση και την αντίληψη που επικρατούσε αξίζει να αναφερθεί τούτο. Στο Καρπενήσι πιάστηκαν εγκληματίες του λαού που έμεναν στη Λαμία και που μετά το χτύπημα της Καρδίτσας ήρθαν στο Καρπενήσι γιατί εκεί νοιώθανε τον εαυτό τους πιο ασφαλισμένο. Κάνοντας μια γενική εκτίμηση για το στόχο βγάζεις το συμπέρασμα ότι το Καρπενήσι ήταν δύσκολος στόχος και ο δυσκολότερος που αντιμετώπισαν μέχρι σήμερα τα τμήματα του ΚΓΑΝΕ.
Πώς πετύχαμε την κατάληψη
1) Είχε γίνει μια σοβαρή και καλή προετοιμασία.
2) Στα τμήματα, δηλαδή ένα μήνα πριν, είχαν γίνει δυο επιχειρήσεις, της Καρδίτσας και των Σοφάδων. Η πρώτη ήταν πετυχημένη, η άλλη όχι. Και για τις δυο αυτές επιχειρήσεις έγινε γόνιμη σύσκεψη των στελεχών και βρέθηκαν οι αιτίες που στη μια έδωκαν την επιτυχία και στην άλλη όχι.
Τα συμπεράσματα αυτά αναλύθηκαν μέχρι κάτω παράλληλα με βάση αυτά έγιναν και ασκήσεις εφαρμογής σε κατωκημένους τόπους.
Μετά τις ασκήσεις ακολούθησε κριτική της άσκησης. Η δουλειά αυτή είχε ακόμα και τούτο το καλό. Ιδιαίτερα για επιχειρήσεις όχι πετυχημένες βοήθησε αποφασιστικά στο να μην έχουμε μεταπτώσεις του ηθικού των τμημάτων, γιατί βλέπουν μαχητές και στελέχη τους λόγους που δεν πέτυχε η επιχείρηση και τι πρέπει να γίνει. Ετσι τα τμήματά μας και μετά την επιχείρηση των Σοφάδων διατήρησαν τον αέρα και τη φόρμα της επιχείρησης της Καρδίτσας. Στις διάφορες συσκέψεις εκτός των άλλων διαπιστώσεων εκδηλώθηκαν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των πάντζερ, μπουκάλας αντιαρματικού τυφεκιού κλπ.
Οι αμφιβολίες αυτές εκδηλώθηκαν από συναγωνιστές που ή δεν τα κατάφεραν στην τακτική της χρησιμοποίησης ή δεν παίρνουν κανένα μέτρο για τη συντήρησή τους ή πηγαίνουν να εξαρτήσουν την όλη επιτυχία ή να στηρίξουν την αποτυχία της επιχείρησης από τα μέσα πυρός αυτά και εφόσον αυτά είναι αμφίβολα, συνεπώς αυτού οφείλεται η αποτυχία μας.
Μετά το ξερίζωμα των αντιλήψεων αυτών έγινε επίδειξη των παραπάνω μέσων σε εικονικό στόχο για ν’ αποχτήσουν κατ’ αρχή όλοι οι μαχητές και στελέχη εμπιστοσύνη στα μέσα, ακόμα και εκπαίδευση για τη συντήρησή του και τακτική χρησιμοποίηση.
Με την τέτοια δουλειά έγινε στην πράξη αφομοίωση της πείρας δηλ. βελτίωση και ανάπτυξη της εκπαίδευσης και στρατιωτικής κατάρτισης μαχητών και στελεχών.
Μέσα στο χρονικό διάστημα από τις επιχειρήσεις Καρδίτσας - Καρπενησιού έγινε η ανάλυση της απόφασης του ΠΓ για τη δουλιά του ΚΓΑΝΕ. Η δουλιά αυτή κατατόπισε πολιτικά, πλούτισε ακόμα την πείρα και άνοιξε προοπτική στους μαχητές και στελέχη. Παράλληλα με τις ασκήσεις τα τμήματα προσανατολίζονταν ιδεολογικά για δυσκολότερες επιχειρήσεις, για πιο οχυρωμένους στόχους. Εμείς πιστεύουμε ότι η σωστή μελέτη των επιχειρήσεων πετυχημένων ή όχι και σύγχρονη πρακτική εφαρμογή των συμπερασμάτων με εξασκήσεις ελεγχόμενες, αποτελεί βασικά την πραχτική και συγκεκριμένη εκδήλωση της γενικής θέσης που πάντα βάζουμε ότι πρέπει να προσέξουμε τον τομέα της εκπαίδευσης κλπ. Ακόμα προσέχτηκε η σύνθεση των ομάδων, η συμπλήρωση των διοικήσεων. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι κατορθώθηκε στο χρονικό αυτό διάστημα να γίνει μια καλή προπαρασκευή στρατιωτικοπολιτική - τεχνική, ιδεολογική - οργανωτική μέσα στην πορεία των επιχειρήσεων που κάναμε στον κάμπο Σοφάδων -Δεμερλί κι έτσι τα τμήματα ήταν έτοιμα για σοβαρή επιχείρηση.
Εξασφαλίσαμε σχεδιάγραμμα πόλης, θέσεις εξωτερικών φυλακίων από άμεση παρατήρηση, υπόλοιπες αντιστάσεις, ποιότητα οχυρών, βασική κατεύθυνση πυρών, συρματοπλέγματα, ναρκοπέδια και συνήθειες του εχθρού, από γλώσσες που έφερε ομάδα ελεύθερων σκοπευτών που γι’ αυτό το σκοπό επίμονα ενέδρευε κοντά στην πόλη.
Ακόμα η διοίκηση εξασφάλισε να μαθαίνει έγκαιρα κάθε μεταβολή του στόχου από κατάλληλο στέλεχος που για τη δουλιά αυτή είχε διαθέσει. Ετσι εξασφαλίσαμε καλές πληροφορίες για την εχθρική διάταξη. Εγινε αναγνώριση όλων των δρομολογίων, ακόμα και των θερινών μέσω Βελουχίου. Βρέθηκαν αρκετοί οδηγοί. Ετσι η διοίκηση εξασφάλισε τις βασικές προϋποθέσεις για τη σύνταξη του σχεδίου ενέργειας.
Σχέδιο ενέργειας
Τρία πράγματα ήταν εκείνα που βασικά καθόρισαν το σχέδιο ενέργειας.
1) Η πείρα των προηγούμενων επιχειρήσεών μας σε κατοικημένους τόπους.
2) Οι δυνάμεις και τα μέσα που διαθέταμε εμείς σε σχέση με τον εχθρό.
3) Η περιμετρική ισχυρή αμυντική διάταξή του.
 |
| Ο Φλωράκης (αριστερά) με τον αξιωματικό του ΔΣΕ Αλέκο Παπαγεωργίου στο Καρπενήσι. |
Η διείσδυση δίνει τη δυνατότητα να απομονώσεις και εξουδετερώσεις τις εχθρικές αντιστάσεις, πιο εύκολα, με λίγες απώλειες γιατί βασικά είναι προσανατολισμένες προς τα έξω, αποφεύγεις να πέσεις στο σχέδιο πυρός της αντίστασης, μπορείς να την πλησιάσεις καλύτερα χρησιμοποιώντας σπίτια κλπ. και το γεγονός ακόμα ότι απομονώνονται από το κέντρο έχει σημασία στην αντοχή της αντίστασης. Το βασικώτερο της τακτικής, το να ρίξεις το κέντρο βάρους στη διείσδυση απασχολώντας ή απομονώνοντας τις άλλες αντιστάσεις είναι ότι εξοικονομείς δυνάμεις έμμεσα και έτσι μπορείς να εξασφαλίσεις υπεροχή. Η παραπάνω τακτική έχει ένα λεπτό σημείο που αν δεν προσεχτεί μπορεί να στοιχίσει σοβαρές ζημιές και την ίδια την επιχείρηση. Το σημείο αυτό είναι ότι πρέπει να εξασφαλίσεις το διάδρομο της διείσδυσης πάση θυσία ανοιχτό και κάτω από τον απόλυτο έλεγχό σου. Ο διάδρομος αυτός πρέπει να ενισχύεται συνεχώς, να πλαταίνει και να διατηρείται η συνοχή, γιατί αν τυχόν δημιουργήσει διάκενο στα τμήματα της διείσδυσης αποτελεί κίνδυνο εγκλωβισμού και εξόντωσης. Ετσι υπολογίζοντας στις δυνάμεις και μέσα που διαθέτουμε και την εξωτερική οχύρωση του εχθρού δεν μπορούσε να χαρακτηρίζει άλλη τακτική, το σχέδιο ενέργειας. Το πρόβλημα τώρα περιορίζονταν να βρεθεί το κατάλληλο σημείο της εχθρικής διάταξης που θα γίνονταν η διείσδυση και στο σημείο που θα δημιουργούνταν το ρήγμα, δηλ. να βρεθεί το ασθενέστερο και ευπαθές σημείο του εχθρού. Τέτοιο σημείο πάντα υπάρχει σε μια διάταξη, αρκεί να μπορούμε να το βρίσκουμε. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το σημείο αυτό ήταν μεταξύ Ρόβια και αντέρεισμα Πρ. Ηλία. Το σημείο αυτό ήταν με την αραιότερη διάταξη, η διαμόρφωση του εδάφους σε κάλυπτε ιδιαίτερα τη νύχτα από τα διασταυρούμενα πυρά από τα Ρόβια και αντέρεισμα Πρ. Ηλία. Ακόμα στο σημείο αυτό ο εχθρός είχε κάποια επανάπαυση γιατί στηρίζονταν στο αδιάβατο του Βελουχιού. Τα τμήματά μας το αδιάβατο του Βελουχιού το χρησιμοποίησαν σαν το καλύτερο πλεονέκτημα για την ενέργειά τους. Με βάση τα παραπάνω καθορίστηκε και το σχέδιο ενέργειας. Το σχέδιο αυτό αναλύθηκε στις διοικήσεις των ταξιαρχιών και ταγμάτων πάνω σε ανάγλυφη αναπαράσταση της πόλης και γύρω χώρους, εκεί μελετήθηκε το σχέδιο ενέργειας από τις διοικήσεις ταγμάτων, λόχων και διμοιριών μαζί με τις οδηγίες.
Εκτέλεση - διεύθυνση
Εδώ χωρίς εξαίρεση μαχητές και στελέχη αγωνίστηκαν υποδειγματικά για την εκτέλεση. Οι διοικητές εξασφάλισαν με τα μαχόμενα τμήματα μια πάρα πολύ καλή σύνδεση. Η διεύθυνση της επιχείρησης είχε τηλεφωνική επικοινωνία μέχρι και λόχο. Σε κάθε στιγμή είχε εικόνα (πλην ενός τάγματος για χρονικό διάστημα 6 ώρες) της τακτικής κατάστασης. Ακόμα κατορθώθηκε η διεύθυνση της επιχείρησης κατά τη διάρκεια της μάχης να έχει συνεχή επαφή με το ίδιο το Γ.Α. και να το ενημερώνει. Ετσι κατορθώθηκε να δώσει τη δυνατότητα στο Γ.Α. να καθοδηγήσει την επιχείρηση παρ’ όλο που η απόσταση που μας χώριζε ήταν εκατοντάδες χιλιόμετρα. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης υπήρχαν στιγμές που η διεύθυνση επιχείρησης και οι παρακάτω διοικήσεις βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Στιγμές τέτοιες που πραγματικά κρίνανε την επιχείρηση. Στις στιγμές αυτές ήρθε η πολύτιμη συμβολή του Κόμματος του ίδιου του ΠΓ που σύγχρονα με το Γ.Α., παρακολουθούσε την επιχείρηση. Το τηλεγράφημά του ήρθε τη στιγμή που προσπαθούσαμε να ενισχύσουμε το ρήγμα με το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών μας που χρειάζονταν αποφασιστικότητα, ταχύτητα, επιμονή. Το τηλεγράφημα αυτό που χάρη στην καλή σύνδεση πήραν γνώση την ίδια σχεδόν στιγμή όλα τα στελέχη και αρκετοί μαχητές ήταν εκείνο που έδωσε κυριολεκτικά φτερά και με μια ορμητική επίθεση των τμημάτων μας προς το κέντρο δώσαμε το τελικό χτύπημα στον εχθρό.
Από τα παραπάνω βγαίνει ότι το ζήτημα της σύνδεσης είναι καθοριστικός παράγοντας και δίχως αυτή δε νοείται επιχείρηση. Οτι πρέπει να είσαι σε θέση να εκτιμάς την κάθε φορά στιγμή και ανάλογα να επεμβαίνεις αποφασιστικά με όλα τα μέσα με τη διαταγή, με τη συμβολή, με το κύρος σου, με το δεσμό σου κλπ. (περίπτωση Π.Γ. και Γ.Α.)
Διαβάζοντας κανένας όλα τα παραπάνω θα ήταν λάθος να βγάλει το συμπέρασμα ότι στην επιχείρηση του Καρπενησιού, αφού μάλιστα είχε τόση επιτυχία κλπ. πήγαν όλα μέλι γάλα που λένε.
Και εδώ παρουσιάστηκαν σφάλματα και αδυναμίες. Ηταν όμως τέτοια που δεν επέδρασαν στην τελική έκβαση της επιχείρησης. Χάρη στην έγκαιρη επέμβαση αποτράπηκε η τυχόν συνέπεια που θα μπορούσαν να ‘χουν. Εδώ θα αναφέρω ορισμένα βασικά.
1) Υπήρξε μια παρέκκλιση μεταξύ του σχεδίου και της εφαρμογής δηλαδή το σχέδιο στηρίζονταν στην αποφασιστική διείσδυση και τη δημιουργία ρήγματος από την κατεύθυνση που προαναφέραμε (μεταξύ Ρόβια και αντέρεισμα Πρ. Ηλία), με παρενοχλήσεις ή απομόνωση των άλλων αντιστάσεων κατ’ αρχήν πλην μιας ενέργειας για αιφνιδιαστική κατάληψη του Αη Δημήτρη. Η διεύθυνση της επιχείρησης επηρεάστηκε από εισηγήσεις των παρακάτω διοικήσεων και επέτρεψε ν’ αναλάβουν σοβαρότερη ενέργεια και σε άλλους τομείς για εξόντωση αντιστάσεων κλπ. Ετσι είχαμε σαν αποτέλεσμα να περισπάσουμε την προσοχή από την κύριά μας προσπάθεια να μπλέξουμε και φθείρουμε δυνάμεις που ήταν πολύτιμες, ακόμα ένα κομμάτι της εφεδρείας τοποθετήθηκε σε μέρος τέτοιο που δεν εξυπηρετούσε την κύρια προσπάθεια και όταν χρειάστηκε για ενίσχυση του ρήγματος δεν το είχε η διεύθυνση άμεσα στα χέρια της. Εδώ βγαίνει καθαρά από τη στιγμή που καθορίζεται η κύρια προσπάθεια, η κύρια ενέργεια, όλη η προσοχή, όλες οι προσπάθειες και ενέργειές μας πρέπει να εξυπηρετούν το σκοπό αυτό. Στην εκτέλεση του παραπάνω σκοπού πρέπει να μας διακρίνει σταθερότητα και αδιαλλαξία. Η τοποθέτηση της εφεδρείας πρέπει να είναι προσανατολισμένη να εξυπηρετήσει βασικά το σκοπό αυτό.
2) Στη χρησιμοποίηση του πυροβολικού υπήρξε μια ταλάντευση σχετικά με τον τρόπο της πιο θαρραλέας χρησιμοποίησής του. Το πυροβολικό κάτω από τις Νοτιοελλαδικές τουλάχιστο συνθήκες (μετρημένα βλήματα, έλλειψη σκοπευτικών μηχανημάτων, άπειρου προσωπικού κλπ.) μπορεί να είναι αποτελεσματικό μονάχα όταν γίνει θαρραλέα χρησιμοποίησή του με άμεση βολή και από κοντινή απόσταση.
3) Στα τμήματα της διείσδυσης όταν ένας διοικητής τραυματίστηκε δεν ανέθεσε αμέσως η διοίκηση σε αντικαταστάτη του, έχασε την επαφή με τις κύριες δυνάμεις του και επηρεασμένος από τις απώλειες διέταξε σύμπτυξη σε τμήμα της από την πόλη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ‘χουμε σύγχυση και απώλειες και να μπει σε κίνδυνο η όλη προσπάθεια.
Αυτά ήταν τα χοντρά σφάλματά μας. Φυσικά υπάρχουν κι άλλα μικρότερης σημασίας που η μελέτη απ’ όλους και η ανάλυσή των θ’ αποτελέσει μια καλή εγγύηση για τη μη επανάληψή των.
Σημείωση. Στο παραπάνω άρθρο υπάρχει ένα βασικό κενό. Δέ γίνεται λόγος για τα τμήματα της κάλυψης. Επειδή η αποστολή και η διάταξη των τμημάτων αυτών έχει άμεση σχέση με τη δεύτερη περίοδο των επιχειρήσεων θα εξετασθεί σε άλλο άρθρο.
Πηγή: Δημοκρατικός Στρατός, τόμος Β΄, Αρ. Φύλου 5 Μάης του 1949, σελ. 303-306
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου