Έγινε η ντροπή σημαία
Του Διονύση Χαριτόπουλου
Η Γερμανική Κατοχή εκτός από νεκρούς και ερείπια, άφησε και ηθικές πληγές στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Ένα φλέγον ζήτημα που είχαν να αντιμετωπίσουν τα απελευθερωμένα κράτη ήταν οι προδότες. Η εθνική ντροπή που έπρεπε να εξαλείψουν. Και το έκαναν σκληρά και αποφασιστικά. Εκτός από τις δεκάδες χιλιάδες που εκτέλεσε το επίσημο κράτος σε Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία, κ.λπ. για συνεργασία με τον κατακτητή, είχε προηγηθεί η λαϊκή οργή που σκότωσε ακόμα περισσότερους. Δεν γλίτωσαν ούτε οι ερωμένες των Γερμανών, οι εξαγριωμένοι κάτοικοι του Παρισιού τις κούρευαν στους δρόμους, τις λυντσάριζαν ή τις σημάδευαν διά βίου.
Τα ελεεινά Τάγματα Ασφαλείας είναι η δική μας ντροπή.
Με την εγκληματική τους δράση τα μέλη των Ταγμάτων είχαν εξασφαλίσει την απέχθεια και το μίσος του απλού κόσμου. Ήταν πιο μισητά και από τους Γερμανούς αφού σε αυτά είχαν στρατολογηθεί όλα τα αποβράσματα της κοινωνίας. Υπό την ανώτατη ηγεσία του διαβόητου εγκληματία πολέμου Βάλτερ Σιμάνα στρατηγού των SS, καταδίδουν, σκοτώνουν, ληστεύουν, βιάζουν και καίνε ακολουθώντας σαν ύαινες τους γερμανικούς λύκους στις εξορμήσεις τους.
Σε έναν τοίχο της Θεσσαλονίκης εμφανίζεται μια ειρωνική επιγραφή: «Ζητούνται αλήτες για τα Τάγματα Ασφαλείας». Κάποιος φαίνεται πως θίχτηκε γιατί μετά από λίγες ημέρες δίνεται αποκάτω η απάντηση: «Oι αλήτες έχουν φιλότιμο και δεν πάνε στα Tάγματα Ασφαλείας».
Η αηδής εμφάνιση οπλισμένων Ελλήνων στο πλευρό των Γερμανών δεν είναι μόνο εσωτερικό ζήτημα, ρίχνει βαριά σκιά στη χώρα και απογοητεύει τη διεθνή κοινότητα η οποία με το Αλβανικό Έπος και την Εθνική Αντίσταση έχει ανεβάσει την Ελλάδα στον ουρανό.
Ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων Ντουάιτ Αϊζενχάουερ μιλώντας στις 3.1.1944 στο ραδιόφωνο στιγμάτισε το επαίσχυντο φαινόμενο: «Τα μισθοφόρα αυτά όργανα της Γκεστάπο είναι ανάξια να φέρουν το όνομα του Έλληνος». Απόλυτη είναι η καταδίκη των Ταγμάτων και από τη βρετανική κυβέρνηση στις 17.1.1944 από το ΒΒC: «Όσοι υπηρετούν εις τα Τάγματα Ασφαλείας είναι ένοχοι εσχάτης προδοσίας». Όπως και η αποκήρυξή τους από την Εθνική Κυβέρνηση του Καΐρου «επειδή τελούν σε άμεση υπηρεσία του εχθρού».
Όταν οι κατακτητές αποχωρούν από την Ελλάδα την ασφαλή απαγκίστρωση των γερμανικών στρατευμάτων αναλαμβάνουν σαν οπισθοφυλακή οι προδοτικοί σχηματισμοί των Ταγμάτων.
O Βρετανός ταγματάρχης Τζον Μάλγκαν, ως επίσημος εκπρόσωπος της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα, στις 26/8/44 στέλνει γραπτό μήνυμα προς τους συνεργάτες του κατακτητή: «Σας δηλώνω εξ ονόματος της ΣΣΑ, η οποία συνεργάζεται με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, ότι καμιά προστασία δεν θα δοθεί σε εκείνους που εξακολουθούν να βοηθούν τους Γερμανούς. Η μόνη σωτηρία σας είναι να εγκαταλείψετε τους Γερμανούς τώρα και να καταθέσετε τα όπλα με τους εξής όρους: Δυνάμεθα να σας υποσχεθούμε ότι θα ζήσετε, αλλά εκείνοι που θα εξακολουθήσουν να μάχονται κατά της Ελλάδος και των Συμμάχων της δεν έχουν καμιά ελπίδα σωτηρίας». (ΑΣΚΙ)
Την έκκληση επαναλαμβάνει και ο στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Σαράφης. Στις 3/9/44 δεσμεύεται δημοσίως ότι, εφόσον παραδοθούν χωρίς αντίσταση, «ο ΕΛΑΣ εγγυάται εις όλους ανεξαιρέτως ασφάλειαν ζωής, ελευθερίαν επανόδου εστίας». (ΑΣΚΙ) Πράγματι, όπου οι ένοπλοι των Ταγμάτων υπάκουσαν και παραδόθηκαν στον ΕΛΑΣ, είναι πασίγνωστο ότι δεν εθίγησαν στο παραμικρό@ όπως στο Αγρίνιο (1.000 ένοπλοι), στη Ναύπακτο (650 ένοπλοι), κ.α.
O ΕΛΑΣ τήρησε απολύτως τις συμφωνίες, δεν σημειώθηκαναυτοδικίες και τα μέλη των Ταγμάτων πέρασαν στη δικαιοδοσία της Εθνικής Κυβέρνησης. Ο υποδιοικητής των ταγματασφαλιτών Αγρινίου, ταγματάρχης Αριστείδης Αρσένης, είχε να το λέει επί χρόνια:
– Αα, δεν μπορώ να πω! Oι Ελασίτες κρατούσαν το λόγο τους. Αν δεν τον κρατούσαν, ούτε θα με βλέπατε ούτε θα με ακούγατε από τότε.
Διαφορετικές είναι οι εξελίξεις στην Πελοπόννησο
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος που αποβιβάζεται πρώτος εκεί ως υπουργός της Εθνικής Κυβέρνησης εξηγεί τι ακριβώς έγινε: «Τα Τάγματα Ασφαλείας έκαμαν την αφροσύνη να προβάλουν αντίσταση στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. […] O στρατός του ΕΛΑΣ είχε χαρακτηρισθεί τμήμα του Συμμαχικού Στρατού και ο Άρης Βελουχιώτης ως διοικητής της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησον δεχόταν εντολές από τον αρχιστράτηγον Oυίλσον. Τα Τάγματα Ασφαλείας είχαν κηρυχθεί από τους Συμμάχους σχηματισμοί εχθρικοί». (Παπαστεριόπουλος)
Οι μονάδες του ΕΛΑΣ επιτίθενται κατά σειρά και κυριεύουν τις πόλεις Πύργο, Καλαμάτα και Μελιγαλά. Ο Άρης δεν είναι παρών σε αυτές τις συγκρούσεις, θα διευθύνει τις δυο τελευταίες σε Γαργαλιάνους και Πύλο.
Όπως ήταν επόμενο οι σκληρές μάχες που ξέσπασαν πυροδότησαν ένα κύμα αντεκδικήσεων από τα θύματα των ταγματασφαλιτών. Όσο κι αν προσπάθησαν οι ηγέτες του ΕΛΑΣ δεν κατόρθωσαν να αποτρέψουν τις αυτοδικίες, μόνο να τις περιορίσουν. Μάλιστα κάποιοι αξιωματικοί και καπετάνιοι ήρθαν σε σύγκρουση με το πλήθος, το οποίο απαιτούσε να εκτελεστούν επιτόπου οι δωσίλογοι που συλλαμβάνονταν.
Για λόγους δικαιοσύνης πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μικρή μόνο σχέση έχουν με τις αυτοδικίες, τον περισσότερο καιρό βρίσκονταν στα βουνά και λίγοι είχαν ζήσει από πρώτο χέρι τις ωμότητες των ταγματασφαλιτών. Τις αυτοδικίες τις διέπραξαν, συχνά με την υποκίνηση πολιτικών από τις τοπικές οργανώσεις, οι εφεδρικοί και οι παθόντες χωρικοί. Αυτοί είχαν παραμείνει όλο αυτό το διάστημα στα σπίτια τους, είχαν υποστεί τις φρικαλεότητες, κράτησαν τον λογαριασμό ανοιχτό και τον ξεπλήρωσαν με τον τρόπο τους. Κυρίως οι κάτοικοι της Λακωνίας και της Μεσσηνίας, όπου έγιναν οι περισσότερες πράξεις εκδίκησης, μισούσαν θανάσιμα τους δημίους τους.
Η υπόθεση Μελιγαλά είναι αποκαλυπτική
Αυτή η κωμόπολη της Μεσσηνίας είναι το απόρθητο φρούριο των ταγματασφαλιτών. Με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις (Mazauer), έχουν σκοτώσει πάνω από 1500 ανθρώπους της περιοχής, έχουν ληστέψει, κάψει και βιάσει, με τελευταία εξόρμηση στο χωριό Σκάλα, λίγες μέρες πριν φύγουν οι κατακτητές, που το κατέστρεψαν σχεδόν συθέμελα.
Όταν ο ΕΛΑΣ κυρίευσε τον Μελιγαλά μετά από τριήμερη μάχη, μαζί με τους αντάρτες μπήκε και ένα πλήθος που είχε συγκεντρωθεί από τα γύρω χωριά και απαιτούσε εκδίκηση. Όταν οι ελασίτες μπήκαν στην κωμόπολη, ελευθέρωσαν τους 200 περίπου εαμίτες που κρατούνταν αιχμάλωτοι στο Μπεζεστένι, έναν μαντρωμένο χώρο πανήγυρης με αρκετά υπόστεγα μέσα· στη θέση τους οδηγούνται οι αιχμάλωτοι ταγματασφαλίτες. Από τα γύρω χωριά αρχίζει να μαζεύεται κόσμος που ζητάει εκδίκηση· έρχονται στον Μελιγαλά αυθόρμητα ή υποκινημένοι για να εκδικηθούν. Η μανία εκδηλώνεται αρχικά στα σπίτια των προδοτών, που τους βάζουν φωτιά και οι ηγέτες των ανταρτών επεμβαίνουν για να σταματήσουν το κακό.
Μα το μίσος κοχλάζει
Γύρω από το Μπεζεστένι μαζεύεται κόσμος που ζητάει να πάρει τους αιχμαλώτους: «Δικαιοσύνη!», «Να πάθουν ό,τι πάθαμε!», «Τιμωρία!».
O ελασίτης καπετάνιος Αρίστος Καμαρινός, με Αριστείο Ανδρείας στην πρώτη γραμμή του Αλβανικού Μετώπου αναγκάζεται σε τεχνάσματα: «Είχα την ευθύνη της συγκέντρωσης όλων των αιχμαλώτων στο Μπεζεστένι. Το έργο μας ήταν δύσκολο. Έπρεπε να συγκρατήσουμε ομάδες εξοργισμένων πολιτών, οι οποίοι, οπλισμένοι με τσεκούρια, ορμούσαν να εκδικηθούν. Για να περιφρουρήσουμε τους αιχμαλώτους, βάλαμε ισχυρή φρουρά στο Μπεζεστένι και γράψαμε με μεγάλα γράμματα: Προσοχή Νάρκες».
Το πλήθος δεν δαμάζεται, η μανία του μεγαλώνει και οι συγκεντρωμένοι απαιτούν να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους, να εκδικηθούν προσωπικά τους δολοφόνους των δικών τους. Δεν χαρίζονται ούτε στους αντάρτες φρουρούς, τους οποίους προπηλακίζουν.
Τότε εμφανίζεται ο Άρης
«Κατά το δειλινό κατέφθασε και ο Άρης με τους μαυροσκούφηδές του και το 11ο Σύνταγμα της Τρίπολης». (Σχινάς) Αν κάτι απεχθάνεται ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, είναι η αναρχία και οι αυθαιρεσίες. Αμέσως «δίνει διαταγή ν’ απολυθούν οι γέροι, όσοι είναι κάτω των 20 ετών κι όλες οι γυναίκες». (Μπρούσαλης) Με εντολή του συγκεντρώνονται περίπου 20 πολιτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί των ταγματασφαλιτών, οι οποίοι αποτελούν τον στόχο του πλήθους, και φυγαδεύονται μυστικά στις φυλακές της Καλαμάτας.
Όσο βρίσκεται στην πόλη ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, η παρουσία του συγκρατεί τους μαινόμενους. Δίνει εντολή και απομακρύνονται από την κωμόπολη, παρά τις διαμαρτυρίες τους, οι εφεδρικοί που έχουν μπει και αλωνίζουν. Και για τα έκτροπα που απειλούνται είναι απόλυτος: «Θα τους κόψω τα χέρια. Δεν θα κάνει ό,τι θέλει ο καθένας εδώ! Δεν θα γίνουν εκτελέσεις χωρίς δίκη. Δεν θα πληρώσουν οι αθώοι».
Όμως ο Άρης δεν μένει στον Μελιγαλά
Σχεδόν αμέσως θα φύγει με την κύρια δύναμη των ανταρτών για τους Γαργαλιάνους, την άλλη ισχυρή βάση των Ταγμάτων. Oι μαυροσκούφηδες που συνοδεύουν τον αρχηγό είναι κατηγορηματικοί για όσα αναληθή λέγονται ακόμη εναντίον του: «Oι σφαγές δεν ήταν έργο του Άρη. Δεν έχει καμιά σχέση με τα πτώματα. Αφήσαμε τα άλογα στη χαράδρα, γυρίσαμε, τα πήραμε και φύγαμε στους Γαργαλιάνους. Δεν πειράξαμε κανέναν. Το τι κάνανε μέσα τα τμήματα, δεν ξέρουμε… Εμείς φύγαμε».*
Με την αποχώρηση του Άρη εξαπλώνεται το χάος
O μόνιμος υπολοχαγός Γ. Ασούρας, σε έκθεσή του για τα γεγονότα του Μελιγαλά, αναφέρει ως παράδειγμα του συσσωρευμένου μίσους την εκστρατεία ενός ολόκληρου χωριού που διψούσε για εκδίκηση: «Τον εχθρό αποτέλειωσε ολότελα ο πληθυσμός του χωριού Σκάλα που είχαν κάψει νωρίτερα οι Γερμανοί με τα Τάγματα Ασφαλείας του Μελιγαλά. Oι Σκαλιώτες, μόλις άκουσαν ότι χτυπιέται ο Μελιγαλάς, πήγαν κι αυτοί να πάρουν μέρος και να εκδικηθούν το κάψιμο του χωριού τους και τον σκοτωμό των δικών τους. Όταν μετά τη μάχη με συνοδεία λόχου ελασιτών οι αιχμάλωτοι οδηγούνταν προς την έδρα της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, οι Σκαλιώτες, οπλισμένοι με τσεκούρια, σιδηροκρίανα, κόσες κ.λπ., επέπεσαν στη φάλαγγα των αιχμαλώτων. Η προσπάθεια του λοχαγού και του καπετάνιου του λόχου που συνόδευε τη φάλαγγα να εμποδίσει τους Σκαλιώτες ήταν άκαρπη». (ΑΣΚΙ)
Η «πτωματολογία» που κυριάρχησε τα επόμενα χρόνια για τα «γυναικόπαιδα που έσφαξε ο Άρης», ανεβάζει σε χιλιάδες τον αριθμό των νεκρών που ρίχτηκαν, ελλείψει χώρου στο νεκροταφείο, στη διαβόητη «Πηγάδα».
Η αλήθεια είναι για όσους θέλουν να την ακούσουν
Για τον ΕΛΑΣ οι νεκροί αντάρτες στην τριήμερη μάχη είναι 120 και οι τραυματίες 200, ενώ για τα Τάγματα και τους συμπαραστάτες τους οι νεκροί είναι συνολικά 600 στη μάχη και στις πράξεις αντεκδίκησης που ακολούθησαν. Μεταξύ τους ελάχιστες γυναίκες και κανένα παιδί. Η επίσημη Έκθεση του Βρετανού σερ Oυόλτερ Σιτρίν, ο οποίος επισκέφθηκε αργότερα τον τόπο της τραγωδίας για καταμέτρηση των νεκρών της Πηγάδας, αναφέρει ότι ανασύρθηκαν περί τα 600 πτώματα. Τον ίδιο αριθμό δηλώνουν και οι εργάτες των συνεργείων που έκαναν την εκταφή.
Ο Μελιγαλάς είναι το τελευταίο απομεινάρι ντροπής που κάνουν ιδεολογική σημαία οι απόγονοι και ομοϊδεάτες των ταγματασφαλιτών. Αν πείσουν για την τερατωδία των αντιπάλων τους αποκτούν το ελεύθερο σε δικές τους τερατωδίες. Ντροπή δεν είναι το αναπόφευκτο μακελειό. Εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν τότε σε όλο τον κόσμο για την ελευθερία. Ντροπή είναι που βρέθηκαν μεταξύ μας πρόθυμοι Έλληνες εθελόδουλοι. Και μεγαλύτερη ντροπή να μνημονεύονται οι προδότες της πατρίδας.
*Οι συνεντεύξεις των μαυροσκούφηδων Ν. Σακκά (Μοράβα), Μ. Μουχρίτσα (Κατσαντώνη), Κ. Ζυγούρη (Παπαφλέσσα), Χρ. Ζυγούρη (Κόρακα).οι οποίες δόθηκαν σε διαφορετικό χρόνο και τόπο καθεμία συμπίπτουν απολύτως στα γεγονότα.
http://ardin-rixi.gr/archives/202563
-------------------------------
Η Σφαγή στην Πηγάδα του Μελιγαλά: 73 χρόνια άρνηση και παραποίηση
Του Ιωάννη Κ. Μπουγά*
*Συγγραφέας των βιβλίων «Αθώων Αίμα», «Ματωμένες Μνήμες 1940-45», και «Η Φωνή της Ειρήνης».
Το παρόν είναι απάντηση στο άρθρο του Διονύση Χαριτόπουλου (Δ.Χ.) στο Πρώτο Θέμα («Έγινε η ντροπή σημαία», 22/1/2017), το οποίον κατά δήλωσή του ήταν απάντηση σε άρθρο του Μάριου Αθανασόπουλου (Μ.Α.) στο Βήμα («Μνήμη και Πολιτική στην Πηγάδα του Μελιγαλά»,12/12/2016). Το άρθρο του Δ.Χ. ήταν πλήρες από παραποιήσεις, μισές αλήθειες, και αποκρύψεις των πραγματικών γεγονότων. Θα απαντήσω στις πιό σημαντικές, αρχίζοντας με τη διαπίστωση ότι ο αρθρογράφος δείχνει εμφανή πρόθεση να αποκλείσει τον διάλογο, αφού χαρακτηρίζει προκαταβολικά ακροδεξιό, Χρυσαυγίτη, απόγονο δοσιλόγων ή ταγματασφαλιτών όποιον δεν παραδέχεται την Αριστερή Ιστοριογραφία για τη Σφαγή στη Πηγάδα του Μελιγαλά και τα άλλα γεγονότα του 1943-1944 στην Πελοπόννησο, ή με κάποιον τρόπο τιμά τα θύματα του ΕΛΑΣ/ΚΚΕ την ίδια περίοδο.
Αυτό είναι μιά γενική τακτική των απολογητών της Αριστεράς και μέχρι τώρα τους έχει αποφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα, αφού έχουν κατορθώσει να επιβάλλουν τη δική τους ψευδεπίγραφη Ιστορία της δεκαετίας 1940-49. Όσον αφορά τον προσεταιρισμό των εκδηλώσεων Ιστορικής μνήμης, όπως είναι η Σφαγή στην Πηγάδα, από τη Χρυσή Αυγή, αυτό οφείλεται κυρίως στην εγκατάλειψή τους από τις αρχές και τη φυσιολογική κάμψη στη συμμετοχή συγγενών λόγω του παρελθόντος χρόνου. Όμως, η παρουσία της ΧΑ δεν απαλλάσει την ηγεσία της Αριστεράς από την ευθύνη του φρικτού εγκλήματος της Πηγάδας, όπως δεν την απαλλάσει και η πολύχρονη και επίμονη παραποίηση των πραγματικών γεγονότων και η απόκρυψη της ευθύνης του Άρη Βελουχιώτη, του Νίκου Μπελλογιάνη, του Αχιλλέα Μπλάνα, και του Τάσσου Κουλαμπά, όλων τους κορυφαίων στελεχών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ Πελοποννήσου, παρόντων στον Μελιγαλά και με συμμετοχή στην οργάνωση της μεγάλης σφαγής.
Ο κ. Χαριτόπουλος παρουσιάζει ως δήθεν γεγονός ότι τα Τάγματα Ασφαλείας (ΤΑ) σε όλες τις περιοχές που δημιουργήθηκαν και τις χρονικές περιόδους που έδρασαν, ήταν ίδια και οι ταγματασφαλίτες ήταν οι «κακοί» και οι «εγκληματίες», ενώ οι αντάρτες του ΕΛΑΣ ήταν οι «καλοί», οι «πατριώτες», και οι «τιμωροί» των κακών! Η αλήθεια απέχει πολύ, και είναι εν πολλοίς τελείως αντεστραμμένη. Το Β΄ Αρχηγείο Χωροφυλακής με έδρα την Τρίπολη και διοικητή τον συντ/ρχη Διονύσιο Παπαδόγκωνα που είχε οργανώσει τα ΤΑ του νομού Μεσσηνίας, καθώς και της Αρκαδίας και Λακωνίας, ήταν καθαρά γέννημα της ΕΑΜοκρατίας και της Κόκκινης Τρομοκρατίας του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΟΠΛΑ/ΚΚΕ. Ιδρύθηκε μόλις την άνοιξη του 1944. Είχε προηγηθεί η εξόντωση όλων των πατριωτικών οργανώσεων αντίστασης (με την έννοια ότι δεν ήταν κομματικές όπως ο ΕΛΑΣ) από τονΕΛΑΣ στον Κατοχικό Εμφύλιο το καλοκαίρι και το Φθινόπωρο του 1943. Τη νίκη του ΕΛΑΣ και τη μονοπώληση του ένοπλου αντάρτικου ακολούθησε η μαύρη περίοδος της Κόκκινης Τρομοκρατίας.
Σε όλη την ύπαιθρο της Πελοποννήσου, έξω από τις μεγάλες πόλεις στις οποίες υπήρχαν Γερμανικές φρουρές, περιοχή που οι κομμουνιστές αποκαλούσαν «Ελεύθερο Μωριά», επεβλήθει η ΕΑΜοκρατία με κοινό χαρακτηριστικό τη βίαιη φορολογία και το πλιάτσικο σε όσους δεν τους προσκυνούσαν, τα «Λαϊκά Δικαστήρια», και τα δεκάδες Στρατόπεδα Συγκέντρωσης σε ορεινά χωριά και μοναστήρια. Οι κρατούμενοι των Στρατοπέδων δοκίμαζαν στερήσεις, βασανισμούς, προσβολές, βιασμούς, και εκτελέσεις. Από αυτά τα Στρατόπεδα το 1943-44 πέρασαν χιλιάδες πολίτες, αξιωματικοί και πρώην αντάρτες των πατριωτικών οργανώσεων που αρνήθηκαν να καταταγούν στον ΕΛΑΣ και δεν μπόρεσαν να διαφύγουν στην Αθήνα. Χιλιάδες εκτελέστηκαν με ή χωρίς «δίκη» σε στημένα «Λαϊκά Δικαστήρια». Μόνο στην Αργολιδοκορινθία, όπου δρούσε ο Θεόδωρος Ζέγγος ως Πρειφερειακός Αντιπρόσωπος του ΚΚΕ Πελοποννήσου, εσφάγησαν πάνω από 1200 κάτοικοι, συμπεριλαμβανομένων πολλών γυναικών και παιδιών. Στη Μεσσηνία, λειτουργούσαν Στρατόπεδα του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στα ορεινά χωριά Ποταμιά, Μανιάκι, Άνω Μέλπεια, Αυλώνα, Κούβελα, και δυό στον Ταύγετο (στο μοναστήρι Βελανιδιάς και στο χωριό Λαδάς Αλαγωνίας). Τα θύματα της Κόκκινης Τρομοκρατίας της Κατοχής στη Μεσσηνία ήταν 300-350. Στο βιβλίο του Κοσμά Αντωνόπουλου «Εθνική Αντίσταση 1941-45» υπάρχουν 283 ονόματα θυμάτων, και μεταξύ αυτών πολλά διακεκριμένα μέλη της κοινωνίας, πολλοί αξιωματικοί του στρατού και της Χωροφυλακής, ως και γυναίκες. Όλα αυτά ελάμβαναν χώρα στον «Ελεύθερο Μωριά» 6-7 μήνες ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ των ΤΑ, όταν κανείς οπαδός του ΚΚΕ δεν είχε διωχθεί από την αντικομμουνιστική πλευρά! Δυστυχώς τα θύματα αυτών των σφαγών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΟΠΛΑ/ΚΚΕ στην Κατοχή έχουν εν πολλοίς παραβλεφθεί ιστορικά, ίσως λόγω των μεγάλων σφαγών του Σεπτεμβρίου 1944, που μόνο στη Μεσσηνία αριθμούσαν πάνω απο 2.500.
Την άνοιξη του 1944 η κατάσταση είχε φθάσει στο απροχώρητο για τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού του «Ελεύθερου Μωριά», και ειδικά γι αυτούς που το ΕΑΜ/ΚΚΕ είχε χαρακτηρίσει ως «αντίδραση», δηλαδή αντικομμουνιστές. Τότε, κάποιοι αξιωματικοί από αυτούς που είχαν επιζήσει στους διωγμούς του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ του 1943 και τις απόπειρες δολοφονίας τους –αναφέρω ως παραδείγματα τους ταγμ/ρχες Παναγιώτη Στούπα και Γεώργιο Κοκκώνη, και τον συντ/ρχη Διονύσιο Παπαδόγγονα- πήραν όπλα από εκείνα που οι Γερμανοί είχαν συγκεντρώσει από τους Ιταλούς, και κατέβηκαν από την Αθήνα μαζί με πρώην αντάρτες των πατριωτικών οργανώσεων και σχημάτισαν τα ΤΑ. Αυτά τα ΤΑ ήταν απλά αντίπαλοι του ΕΛΑΣ, και μονάδες αστυνόμευσης και προστασίας της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού που υπέφερε από την ΕΑΜοκρατία και την Κόκκινη Τρομοκρατία. Τα ΤΑ υπό τον Παπαδόγκωνα στη Νότια Πελοπόννησο, φυσικά δρούσαν με την άδεια των Γερμανών, αλλά ήταν τόσον φιλικά προς τους Γερμανούς όσον και οι ηγέτες του ΚΚΕ, που τότε συμμετείχαν στην κυβέρνηση του βασιλιά Γεεωργίου Β΄, ήταν φιλικοί προς αυτόν και αγωνίζονταν για την επιστροφή του στην Ελλάδα. Οι ταγματασφαλίτες της Πελοποννήσου ποτέ δεν σήκωσαν όπλο εναντίον των συμμάχων ούτε και κατά του Ελληνικού Στρατού, όπως επανειλημμένα έκανε ο ΕΛΑΣ. Αυτό πρέπει να το θυμούνται οι σύγχρονοι κριτές τους.
Δ.Χ. : «…Αυτή η κωμόπολη της Μεσσηνίας (σ.σ. ο Μελιγαλάς) είναι το απόρθητο φρούριο των ταγματασφαλιτών. Με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις (Mazauer), έχουν σκοτώσει πάνω από 1500 ανθρώπους της περιοχής, έχουν ληστέψει, κάψει και βιάσει..».
Απάντηση: Άγνωστο από που προήλθε ο αριθμός 1500. Το ΤΑ της Καλαμάτας είχε εκτελέσει 27 άτομα ως αντίποινα για την εκτέλεση ενός αξιωματικού του από την ΟΠΛΑ, και σε άλλη περίπτωση είχε παραδώσει 28 μέλη και φίλους του ΚΚΕ στους Γερμανούς. Το ΤΑ Μελιγαλά έδρασε για ένα πεντάμηνο και ήταν υπό την ηγεσία του ταγμ/ρχη Παναγιώτη Στούπα, ενός τίμιου αξιωματικού και ηρωϊκού στρατιώτη στη Μικρά Ασία, στην Αλβανία, και την Αντίσταση. Απαγόρευε τη βία, το πλιάτσικο, και τις καταστροφές δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας. Ούτε λόγος να γίνεται για ληστείες, βιασμούς και εμπρησμούς. Αυτά προέρχονται ή από τη φαντασία του κ. Χαριτόπουλου ή κρίνει από τη δράση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΟΠΛΑ. Πρώτο μέλημά του Στούπα ήταν η απελευθέρωση των κρατουμένων στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης του ΕΑΜ/ΚΚΕ στη Μεσσηνία και η προστασία του πληθυσμού από τη βία των κομμουνιστών. Υπό την ηγεσία του το ΤΑ Μελιγαλά δεν προέβει σε εκτελέσεις, μόνο σε συλλήψεις επικινδύνων στελεχών και μελών του ΚΚΕ. Σε συγκρούσεις του ΤΑ με μέλη της ΟΠΛΑ ή του εφεδρικού ΕΛΑΣ, υπήρξε ένας αριθμός νεκρών, μικρότερος των είκοσι σε όλη τη Μεσσηνία. Όταν λοιπόν ο κ. Χαριτόπουλος υποστηρίζει ότι το ΤΑ Μελιγαλά είχε εκτελέσει 1500, αντιγράφοντας τον Mazaouer, είναι τελείως εκτός πραγματικότητος. Και το επειχείρημα ότι οι σφαγές στον Μελιγαλά ήταν αντίποινα και αντεκδικήσεις για εγκλήματα των ταγματασφαλιτών, είναι τελείως αναληθές και προφανώς χρησιμοποιείται για να αμβλύνει την ευθύνη του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ για τη σφαγή με τά τη μάχη.
Μ.Α.: «..(στον Μελιγαλά έλαβαν χώρα) συγκρούσεις ανάμεσα στα υπολείμματα των Ταγμάτων Ασφαλείας που είχαν σωθεί μετά τη μάχη της Καλαμάτας και στους άνδρες του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον ίδιο τον Άρη Βελουχιώτη..» «…Οι νεκροί από τη μάχη και τις εκτελέσεις που ακολούθησαν, συγκεντρώθηκαν και ενταφιάστηκαν σε ένα ξεροπήγαδο έξω από τον Μελιγαλά με την ονομασία «Πηγάδα»….».
Δ.Χ. « … Όσο κι αν προσπάθησαν οι ηγέτες του ΕΛΑΣ δεν κατόρθωσαν να αποτρέψουν τις αυτοδικίες, μόνο να τις περιορίσουν…» «..Για τον ΕΛΑΣ οι νεκροί αντάρτες στην τριήμερη μάχη είναι 120 και οι τραυματίες 200, ενώ για τα Τάγματα και τους συμπαραστάτες τους οι νεκροί είναι συνολικά 600 στη μάχη και στις πράξεις αντεκδίκησης που ακολούθησαν…» «..τότε εμφανίζεται ο Άρης.», «…Όμως ο Άρης δεν μένει στον Μελιγαλά», «Με την αποχώρηση του Άρη εξαπλώνεται το χάος».
Απάντηση: Τι ακριβώς συνέβει στον Μελιγαλά; Η μάχη μεταξύ ΕΛΑΣ και του ΤΑ ξεκίνησε στις 13 Σεπτεμβρίου και έληξε στις 15 του μηνός, ημέρα Παρασκευή. Οι νεκροί της μάχης ήταν ελάχιστοι απο την πλευρά του ΤΑ –λιγότεροι από 30- και περίπου 150-200 από τον επιτιθέμενο ΕΛΑΣ, αλλά δεν ρίχτηκαν στην Πηγάδα. Οι πρώτοι πετάχτηκαν σε πρόχειρους τάφους, και οι αντάρτες του ΕΛΑΣ ενταφιάστηκαν στο νεκροταφείο. Το γράφει και ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Ευάγγελος Μαχαίρας ο οποίος εκφώνησε και τον επικήδειο λόγο κατ’ εντολή του Βελουχιώτη. Τις πρώτες ώρες μετά την είσοδο των ανταρτών στην πόλη, έγιναν λίγες δεκάδες δολοφονίες. Δεν ήταν όμως αυτοδικίες. Οι δολοφόνοι ήταν αντάρτες και καπετάνιοι του ΕΛΑΣ και δολοφονούσαν συγκεκριμένες προσωπικότητες της πόλεως τους οποίους η τοπική ηγεσία του ΕΑΜ/ΚΚΕ είχε κατατάξει στην «αντίδραση». Γιά παράδειγμα, θύματα της πρώτης ημέρας ήταν οι ιατροί Γρηγόρης Μπερσής και Αλκιβιάδης Λαντζούνης, ο φαρμακοποιός Κωνσταντίνος Λάσκαρης, ο δικηγόρος Λυκούργος Λαντζούνης, και ο έμπορος Παναγιώτης Λαντζούνης.
Ο Βελουχιώτης ήταν τότε επικεφαλής της 3ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ, δηλαδή ολοκλήρου του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Δεν ήταν παρών επί τόπου όταν γίνονταν οι μάχες της Καλαμάτας και του Μελιγαλά, αλλά ήταν σε συνεχή επαφή μέσω ασυρμάτου με τον Ωρίωνα, τον καπετάνιο της 9ης ταξιαρχίας που συμμετείχε στις μάχες. Οι μονάδες λοιπόν του ΕΛΑΣ που έδρασαν στην Καλαμάτα και στον Μελιγαλά, όχι μόνον ήταν υπό τις διαταγές του, αλλά ακολουθούσαν τις συνεχείς εντολές του, δρούσαν εν γνώσει του, και με δική του ευθύνη. Ο ίδιος έφθασε στον Μελιγαλά το απόγευμα της 15ης Σεπτεμβρίου, λίγο μετά το τέλος της μάχης, και παρέμεινε μέχρι το μεσημέρι της 17ης. Πριν τις μάχες στην Καλαμάτα και τον Μελιγαλά, ο Άρης είχε κοινοποιήσει διαταγή προς τον ΕΛΑΣ σύμφωνα με την οποίαν «πας συλλαμβανόμενος ταγματασφαλίτης να τυφεκίζεται επί τόπου». Γι αυτό, όταν το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου, δεύτερη ημέρα στον Μελιγαλά, επισκέφθηκε μαζί με τον Νίκο Μπελλογιάνη, τον Αχιλλέα Μπλάνα και τον Τάσσο Κουλαμπά, τους κρατούμενους στο Μπεζεστένι και βρήκε μεταξύ αυτών και εκατοντάδες ταγματασφαλίτες, έγινε έξω φρενών και έδωσε νέα διαταγή να ελεχθούν όλοι και να μη γλυτώσει κανείς. Επελέγει εξαμελής Επιτροπή να εφαρμόσει τη διαταγή, και ορίσθηκαν ως σφαγείς οι αντάρτες μιάς Διμοιρίας του 8ου συντάγματος ΕΛΑΣ Λακωνίας από τα χωριά του Πάρνωνα. Οι 30 περίπου αντάρτες παρέμειναν στον Μελιγαλά και έσφαζαν στην Πηγάδα. Προφανώς ο Άρης διάλεξε αυτούς τους αντάρτες λόγω προηγουμένης εμπειρίας, και για να μην μπορούν να αναγνωρισθούν από τους ντόπιους.
Η Σφαγή στην Πηγάδα άρχισε την επομένη, 17 Σεπτεμβρίου, ημέρα Κυριακή, και τελείωσε την Τετάρτη το απόγευμα, 20 Σεπτεμβρίου. Κράτησε δηλαδή 4 ολόκληρα εικοσιτετράωρα! Ήταν σχεδιασμένη και οργανωμένη μαζική δολοφονία από την ηγεσία του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ/ΚΚΕ Πελοποννήσου. Από την Κυριακή έως την Τετάρτη, φρουροί από ντόπια μέλη της ΟΠΛΑ μετέφεραν κουστοδίες από 30-50 υποψήφια θύματα, δεμένα με καλώδια και σύρματα, από το Μπεζεστένι στην Πηγάδα. Εκεί σφάζονταν από τους αντάρτες της Διμοιρίας του ΕΛΑΣ, κοντά στα χείλη του βάραθρου, και οι σοροί τους ρίχνονταν στην Πηγάδα. Μερικοί τουλάχιστον από τους φρουρούς συμμετείχαν και στη σφαγή.
Δ.Χ.: «… Με εντολή του συγκεντρώνονται περίπου 20 πολιτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί των ταγματασφαλιτών (σ.σ. 18 ήταν οι κρατούμενοι), οι οποίοι αποτελούν τον στόχο του πλήθους, και φυγαδεύονται μυστικά στις φυλακές της Καλαμάτας…». «..Όμως ο Άρης δεν μένει στον Μελιγαλά. Σχεδόν αμέσως θα φύγει με την κύρια δύναμη των ανταρτών για τους Γαργαλιάνους, την άλλη ισχυρή βάση των Ταγμάτων…».
Απάντηση: Αυτά κι αν είναι παραποιήσεις και απόπειρα αθώωσης του Άρη Βελουχιώτη. Λοιπόν, ο Άρης έμεινε στον Μελιγαλά περίπου 45 ώρες, κοιμήθηκε εκεί 2 βράδυα, παρέστη σε βασανιστήρια και βασάνισε και ο ίδιος κρατουμένους στη Μερόπη κοντά στον Μελιγαλά, έδωσε τη διαταγή για τις εκτελέσεις, και όρισε και τη Διμοιρία των εκτελεστών από τον ΕΛΑΣ. Παρακολούθησε μια τουλάχιστον κουστοδία θυμάτων να οδηγείται από το Μπεζεστένι στην Πηγάδα, αφού ο παρών εκεί αντάρτης του ΕΛΑΣ και μέλος της ΟΠΛΑ Σπύρος Ξιάρχος γράφει στο βιβλίο του «Η Αλήθεια για τον Μελιγαλά»ότι ο Άρης διέταξε να ελευθερώσουν τον γέροντα Γιάννη Λαντζούνη, όταν τον είδε να τον πηγαίνουν δεμένον στη γραμμή για την Πηγάδα. Ο Άρης δεν ακολούθησε τα τμήματα του ΕΛΑΣ για τους Γαργαλιάνους, αλλά το μεσημέρι της Κυριακής, 17 Σεπτεμβρίου, πήγε στην Καλαμάτα για να παρακολουθήσει την εκτέλεση της εντολής του να λυντσαρισθούν τα 18 ηγετικά στελέχη που έστειλε από τον Μελιγαλά. Το λυντσάρισμα έγινε τελετουργικά αργά το απόγευμα της Κυριακής στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας από δολοφόνους που περίμεναν, και οι σοροί μερικών απο τα θύματα κρεμάστηκαν στον φανοστάτη της πλατείας.
Για λυντσάρισμα έστειλε ο Άρης τους 18 στην Καλαμάτα κ. Χαριτόπουλε και όχι για να τους προφυλάξει!
Ακολούθησε και αυτός, και έβγαλε και λόγο στο συγκεντρωμένο πλήθος. Αυτό έχει γραφεί στις εφημερίδες που εξέδιδε τότε το ΕΑΜ στη Μεσσηνία, το μαρτυρεί ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ, υπολοχαγός Τάσσος Αναστασόπουλος, ο οποίος ήταν τραυματίας στην Καλαμάτα και τον επισκέφθηκε ο Άρης, καθώς και ο μαυροσκούφης παπα-Ανυπόμονος. Στο βιβλίο του «Στο βουνό με τον Σταυρό κοντά στον Αρη» γράφει ότι έφθασε στην Καλαμάτα με τον Άρη όταν γινόταν το λυντσάρισμα. Από την Καλαμάτα, στις 18 Σεπτεμβρίου, κατευθύνθηκαν στους Γαργαλιάνους.
Όλα τα ανωτέρω είναι επιβεβαιωμένα και καταγεγραμμένα ως αναμφισβήτητα γεγονότα.
Φυσικά, την άρνηση της ευθύνης για το φριχτό έγκλημα στον Μελιγαλά την ξεκίνησε ο ίδιος ο Βελουχιώτης που έδωσε την εντολή. Ο Ευάγγελος Μαχαίρας στο βιβλίο του «50 Χρόνια Μετά» γράφει το εξής: «Πηγαίνοντας προς την Τρίπολη με τον Άρη και τον Κανελλόπουλο, ρώτησε ο Κανελλόπουλος τον Άρη αν ξέρει τίποτε για τις εκτελέσεις που λένε ότι έγιναν στον Μελιγαλά. Ο Άρης είπε ότι δεν ξέραμε τίποτε γιατί λείπαμε στους Γαργαλιάνους – Πύλο». Αυτή η συζήτηση έγινε στις 28 Σεπτεμβρίου 1944, και ο Μαχαίρας το αναφέρει επειδή προφανώς εξεπλάγει από την απάντηση του Άρη, αφού και οι δυό τους γνώριζαν την αλήθεια! Ο δε Κανελλόπουλος ο οποίος στο βιβλίο του «Ιστορικά δοκίμια» γράφει «Όταν έφθασα στην Καλαμάτα, άχνιζε ο τόπος από το ζεστό, ακόμα, αίμα χιλιάδων Ελληνων», είπε αργότερα ότι δεν πίεσε τον Άρη τότε, γιατί ήταν μόνος του και χρειαζόταν τη βοήθειά του να σταματήσει τις σφαγές του ΕΛΑΣ.
https://ellhnikaxronika.com/2017/03/11/%CE%B7-%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%B3%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%AC-73-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD/
Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Μάριος Αθανασόπουλος
Χάρηκα ιδιαίτερα διαβάζοντας ένα πρόσφατο άρθρο του κ. Διον. Χαριτόπουλου στην εφημερίδα σας (22/1/2017) σχετικά με τον Άρη Βελουχιώτη και την ανάμειξή του (ή μη) στα γεγονότα της «Πηγάδας» στον Μελιγαλά με τίτλο «Έγινε η ντροπή σημαία». Και χάρηκα πρώτ’ απ’ όλα επειδή ένα κείμενο του κ. Χαριτόπουλου σχετικά με τον Άρη είναι πάντοτε ενδιαφέρον, αφού ο ίδιος έχει σχεδόν αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη του έργου του μεγάλου καπετάνιου του ΕΛΑΣ. Χάρηκα όμως και διότι υπήρξα κατά κάποιον τρόπο «αφορμή» για να ασχοληθεί με το θέμα, μιας και αφετηρία για τη συγγραφή του υπήρξε ένα άρθρο μου που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην ηλεκτρονική έκδοση του «Βήματος» με τίτλο: «Μνήμη και πολιτική στην “Πηγάδα” Μελιγαλά».
Το άρθρο εκείνο αποτελούσε περίληψη από την εισήγησή μου με θέμα: «“Πηγάδα” Μελιγαλά: Η διαιρεμένη μνήμη» στο πρόσφατο συνέδριο των ΑΣΚΙ με θέμα: «Διαδρομές του παρελθόντος: Ο εμφύλιος πόλεμος στη δημόσια ιστορία και τη μνήμη».
Σε αυτό, υποστήριζα πως η αρχική επιδίωξη της «εθνικόφρονος» πλευράς, αμέσως μετά την επικράτησή της στον ελληνικό εμφύλιο, ήταν να μετατρέψει τη στρατιωτική και πολιτική κυριαρχία της σε λογική και έναρθρη, δηλαδή εκφρασμένη μορφή μέσω του λόγου των νικητών. Στο πλαίσιο αυτό συγκροτήθηκε και η θεσμική μνήμη της μετεμφυλιακής κοινωνίας, μια άνωθεν όμως επιβαλλόμενη μνήμη, που στόχο είχε να αναδείξει μόνο το στρατόπεδο των νικητών και τις θυσίες στις οποίες αυτό και μόνο είχε υποβληθεί, μέσω μιας επίπλαστης εθνικής ενότητας και μιας ψευδαίσθησης περί συνέχειας των αγώνων για τη διαφύλαξη της εθνικής κυριαρχίας στον χώρο και στον χρόνο.
Απαραίτητο συστατικό στοιχείο βέβαια για να οργανωθεί οποιαδήποτε μνήμη (και κυρίως η συλλογική) αποτελεί η αναφορά της εκτός από τον χρόνο, και στον χώρο. Εάν απουσιάζει η χωροθέτηση της μνήμης, γεγονότα που άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία καθίστανται αδύναμα και προβληματικά. Εάν για παράδειγμα δεν χωρά στη μνήμη μας ο τόπος στον οποίο φυλακίζονταν ή εκτελούνταν οι αγωνιστές της Αντίστασης ή ο τόπος στον οποίο έδιναν μια μάχη εναντίον του εχθρού και δεν σημασιοδοτείται αυτός ο τόπος μέσω ενός μνημειακού οικοδομήματος που να αντικειμενικοποιεί τα ίχνη του παρελθόντος, που να συνδέει σε τελική ανάλυση το παρόν με το παρελθόν, τότε πολύ πιθανώς οι πράξεις αυτές να είχαν χαθεί από τη συλλογική μνήμη ή να ετίθεντο υπό αμφισβήτηση.
Αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετούν τα μνημεία που κατασκευάστηκαν μετά τη λήξη του ελληνικού εμφυλίου σε διάφορα σημεία αναφοράς και των δύο πλευρών, με κυρίαρχο βέβαια το μνημείο της «Πηγάδας» στον Μελιγαλά Μεσσηνίας.
Στη συνέχεια προσπάθησα να χωρίσω σε περιόδους τις τελετές μνήμης που λαμβάνουν χώρα εκεί, περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά της κάθε μίας απ’ αυτές.
Η αναφορά μου στον Άρη ως επικεφαλής των ανδρών του ΕΛΑΣ δεν περίμενα ομολογουμένως να δημιουργήσει τέτοιες αντιδράσεις. Θεωρούσα πως το ζήτημα αυτό είχε λυθεί προ πολλού. Τελικά μάλλον έκανα λάθος.
Θα ήθελα λοιπόν, σεβόμενος τον χώρο που μου διέθεσε γι’ αυτό η έγκριτη εφημερίδα «Πρώτο Θέμα», αλλά και την ιστορία του κ. Χαριτόπουλου, να επισημάνω καλοπροαίρετα ορισμένες επισημάνσεις όσον αφορά τον Άρη και την «Πηγάδα»:
Α) Σχετικά με τα Τάγματα Ασφαλείας: Δεν θα διαφωνήσω με τις απόψεις του κ. Χαριτόπουλου σχετικά με τα Τ.Α., ωστόσο ας μου επιτραπεί να τις χαρακτηρίσω αρκετά γενικευτικές και ξεπερασμένες ερευνητικά. Δεν υπάρχει δηλαδή αμφιβολία ότι τα Τ.Α. εξοπλίστηκαν και οργανώθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής με κύριο σκοπό την «εξοικονόμηση γερμανικού αίματος» στις συγκρούσεις με τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις. Όμως, το παράδοξο της ίδρυσής τους όχι από την πρώτη στιγμή της Κατοχής (όπως θα ήταν λογικό και αναμενόμενο) αλλά όταν ήταν πλέον ξεκάθαρη η ήττα των δυνάμεων του Άξονα, η στελέχωσή τους από δημοκρατικούς κυρίως αξιωματικούς (στην πρώτη τουλάχιστον φάση της δημιουργίας τους), η παρουσία στους κόλπους τους ανδρών με ποικίλα κίνητρα (από λούμπεν στοιχεία έως πρόσωπα που είχαν ανοιχτούς λογαριασμούς με το ΕΑΜ και αναζητούσαν προστασία ή εκδίκηση), φρονώ ότι θα πρέπει τουλάχιστον να μας προβληματίσουν ώστε να συνεχίσουμε να ερευνάμε τα κίνητρα και τις ενέργειες αυτών των ανθρώπων, απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις και ιδεολογικές αγκυλώσεις (βλ. σχετ.: «Η αυτολογοκριμένη μνήμη: Τα Τάγματα Ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη» του Τ. Κωστόπουλου, «Ορθοκωστά» του Θαν. Βαλτινού και «Εμφύλια Πάθη» των Καλύβα-Μαραντζίδη). Η καταδίκη τους βέβαια υπήρξε απόλυτη και σαφής από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, αν και στη συνέχεια οι πολιτικές δυνάμεις που ήταν αντίθετες στο ΕΑΜ έκλεισαν πολλές φορές το «μάτι» στα Τ.Α. και τους ιδρυτές τους για μια μελλοντική «άφεση αμαρτιών» που δεν άργησε να έρθει, νωρίτερα απ’ ότι θα περίμενε κανείς.
Β) Η συμμετοχή του Άρη στα γεγονότα της «Πηγάδας»: Ο Άρης – σύμφωνα με τις πηγές – βρέθηκε την άνοιξη του 1944 στην Πελοπόννησο (βλ. «Η εθνική αντίσταση στη Μεσσηνία και τους γύρω νομούς» του Γρ. Κριμπά), οργανώνοντας τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ ώστε να αντιμετωπίσουν τις γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν εκεί (υπολογίζονταν σε 18.000) και των Ταγμάτων Ασφαλείας (ανέρχονταν περίπου σε 5.500). Στις 31 Μαΐου μάλιστα η διοίκηση της 3ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ έλαβε επιστολή του ιδίου (ως επικεφαλής του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ) με τίτλο «Σχέδιο ενεργείας» (βλ. ΕΛΑΣ, Γενικόν Στρατηγείον, Κλιμάκιον Πελοποννήσου, Επιτελικόν Γραφείον ΙΙΙ, Αριθ. Ε.Π.Ε. 14. ΑΣΚΙ, Αρχείο Κ.Κ.Ε., κ. 496, Φ 30/4/146). Αυτό το σχέδιο περιείχε σαφείς οδηγίες για το τι όφειλε να πράξει κάθε στρατιωτική μονάδα του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο, αμέσως μόλις λάμβανε χώρα η αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής. Στο τέλος μάλιστα, ο Άρης, τόνιζε πως τα τμήματα του ΕΛΑΣ θα έπρεπε να έχουν ως πρώτιστο και αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη των αστικών κέντρων, τη διατήρηση του ελέγχου τους μέσω της «Λαϊκής εξουσίας» και την «…δια παντός τρόπου και παντί σθένει διάλυσιν των Ταγματασφαλιτών». Οι εντολές επομένως από πλευράς του σχετικά με τα Τ.Α. ήταν σαφέστατες και προφανώς τηρήθηκαν κατά γράμμα στη συνέχεια.
Οπωσδήποτε δεν ήταν παρών στη μάχη που έλαβε χώρα στον Μελιγαλά από τις 13 έως τις 15 Σεπτεμβρίου. Ως επικεφαλής των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο δεν υπήρχε λόγος να βρίσκεται εκεί. Είχε εκδώσει τις οδηγίες του, ενημερωνόταν διαρκώς από τον ασύρματο για την πορεία της μάχης και έδινε εντολές για την τελική επικράτηση των τμημάτων του. Όταν πληροφορήθηκε για την κατάληψη του Μελιγαλά, ξεκίνησε μαζί με τη σωματοφυλακή και μεγάλο μέρος του 11ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που βρισκόταν στην Αρκαδία για να επιθεωρήσει την κωμόπολη και να εξετάσει την κατάσταση. Οι περισσότεροι απ’ όσους αναφέρονται στην παρουσία του στον Μελιγαλά, τον εμφανίζουν να έφτασε αμέσως μετά τη λήξη της μάχης (το απόγευμα της 15ης Σεπτεμβρίου), ενώ η ίδια η εφημερίδα «Ελεύθερη Μεσσηνία» του ΕΑΜ, γράφει σε ανταπόκρισή της στις 16 Σεπτεμβρίου: «Στο Μελιγαλά έφθασαν, μετά τη μάχη δυνάμεις του 11 Συντάγ/τος καθώς κι’ ο θρυλικός Άρης με τους ιππείς του». Ο ίδιος και οι δικοί του περιέγραψαν την παρουσία τους στον Μελιγαλά περίπου ως μια σύντομη στάση πριν τις μάχες που ακολούθησαν σε Γαργαλιάνους και Πύλο, αρνούμενοι για προφανείς λόγους να παραδεχθούν την εκεί παραμονή τους, όπως αξιωματικά δέχεται και ο κ. Χαριτόπουλος. Η πραγματικότητα όμως και η λογική τους διαψεύδουν. Θα χρησιμοποιήσω και πάλι μια εφημερίδα του ΕΑΜ, τη «Λαϊκή Νίκη» της 18ης Σεπτεμβρίου, η οποία θα γράψει τα εξής: «…από χτες το απόγευμα (17.9.1944) η Καλαμάτα φιλοξενεί τον εκπρόσωπο του Γεν. Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο συναγ. Άρη Βελουχιώτη και τους γενναίους του ιππείς». Σε αυτή την περίπτωση, δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν: Ή ότι ο Άρης και οι σύντροφοί του ψεύδονται ή ότι η είδηση στη συγκεκριμένη εφημερίδα δημοσιεύθηκε προκαταβολικά, και ενώ ο Άρης είχε αποφασίσει τελικά να κατευθυνθεί προς Γαργαλιάνους και Πύλο και όχι προς Καλαμάτα. Ωστόσο η άφιξή του τεκμαίρεται και από μία αναφορά που απέστειλε ο Βρετανός Λοχαγός του ΒΣΑ Donald Gibson προς τη Force 133 στις 18/9/1944. Σε αυτήν αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα εξής: «Ο Άρης όστις διοικεί νυν την 3ην Μεραρχίαν του ΕΛΑΣ αφίχθη εκ ΜΕΛΙΓΑΛΑ την 17ην Σεπτεμβρίου μετά του Επιτελείου του και περί τους 1000 αντάρτας…» (βλ. ΔΙΣ 801/Β/11. Ημερήσιον Δελτίον της ΦΟΡΣ 133 υπ’ αριθ. 397, 21 Σεπτεμβρίου 1944, σελ. 2).
Από όλες αυτές τις πηγές είναι πλέον φανερό πιστεύω πως ο Άρης δεν ήταν απλώς περαστικός από τον Μελιγαλά, αλλά κατέλυσε στη μικρή κωμόπολη από τις 15 έως τις 17 Σεπτεμβρίου, δηλαδή το διάστημα κατά το οποίο έλαβαν χώρα τα γεγονότα της «Πηγάδας».
Κατά τις ημέρες της εκεί παρουσίας του, υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενες πηγές σχετικά με τη συμπεριφορά του, ανάλογα με την πολιτική-ιδεολογική τοποθέτηση του καθενός. Στα έργα όσων αρέσκονται στην αγιογραφική περιγραφή του Άρη και του κόμματός του (το οποίο στη συνέχεια τον αποκήρυξε) υπερτονίζονται πράξεις αλτρουισμού και γενναιοψυχίας που έδειξε (απελευθέρωση αιχμαλώτων γυναικόπαιδων, επιλεκτική απελευθέρωση γερόντων κ.λπ.). Αντίθετα σε κείμενα όσων προτιμούν να βλέπουν στο πρόσωπό του έναν δαίμονα, ο Άρης και οι σύντροφοί του παριστάνονται ως αιμοσταγείς κατά συρροή δολοφόνοι, που σφάζουν με κάθε μέσο και τρόπο αθώους πολίτες και γυναικόπαιδα.
Γι’ αυτές τις στιγμές, όσες μαρτυρίες υπάρχουν, ανήκουν είτε στο «εθνικόφρον» είτε στο «εαμικό» στρατόπεδο και πιθανότατα βρίθουν ανακριβειών, έχοντας ταυτόχρονα την τάση του εξωραϊσμού των «δικών» μας και δαιμονοποίησης των «άλλων». Όσο απουσιάζει μια σοβαρή έρευνα που να μην έχει προαποφασίσει τα συμπεράσματά της ο ενεργών, δεν μπορούμε να εκφράσουμε με βεβαιότητα το τι ακριβώς συνέβη.
Η παρουσία όμως του Άρη το κρίσιμο τριήμερο στον Μελιγαλά ως επικεφαλής των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, οδηγεί στο λογικό συμπέρασμα πως ο ίδιος και το επιτελείο του σχεδίασαν και κατεύθυναν τις ομαδικές σφαγές που ακολούθησαν είτε εκτελώντας οι ίδιοι όσους είχαν καταδικαστεί με συνοπτικές διαδικασίες σε θάνατο είτε επιτρέποντας σε ομάδες «αγανακτισμένων» να ολοκληρώσουν το «έργο» τους.
Γ) Συμπεράσματα
Εκείνο όμως που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα, είναι πως ο αριθμός των νεκρών (οι περισσότερες πηγές και των δύο πλευρών τους ανεβάζουν στους 800 περίπου) και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν οι σωροί τους στη συνέχεια (απόρριψή τους στην «Πηγάδα») έβλαψαν ανεπανόρθωτα τον αγώνα του ΕΑΜ, αμαυρώνοντας την προσπάθεια των αγωνιστών του για σύλληψη και τιμωρία όσων πραγματικά πρόδωσαν την πατρίδα. Βλαπτική υπήρξε η εξέλιξη και για τον «εθνικόφρονα» κόσμο, ο οποίος ταυτίστηκε (εκών-άκων) με τον δωσιλογισμό, προσφέροντάς του στη συνέχεια κάλυψη για να επιβιώσει και άφεση αμαρτιών για να αναδειχθεί σε κάθε δραστηριότητα του δημόσιου βίου στην Ελλάδα. Εντέλει, η μόνη ωφελημένη πλευρά από τα γεγονότα του Μελιγαλά ήταν εκείνη των δωσιλόγων· οι μαζικές εκτελέσεις χωρίς ουσιαστικά δίκη, στις οποίες περιλαμβάνονταν και πρόσωπα με «προβληματική» συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της Κατοχής, τους εξάγνισαν, περνώντας τους από την εθνική «κολυμβήθρα του Σηλωάμ» και τους ανέδειξαν σε «ηρωικές» μορφές του αγώνα εναντίον του «σλαβοκίνητου κομμουνισμού», ένα αφήγημα που κράτησε δεκαετίες αργότερα και κατέρρευσε μαζί με τη χούντα το ’74. Και σ’ αυτό το αφήγημα η συμβολή του Άρη υπήρξε θεωρώ καθοριστική…"
http://www.platy-kalamatas-messinias.gr/2017/02/blog-post_13.html
Του Διονύση Χαριτόπουλου
Η Γερμανική Κατοχή εκτός από νεκρούς και ερείπια, άφησε και ηθικές πληγές στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Ένα φλέγον ζήτημα που είχαν να αντιμετωπίσουν τα απελευθερωμένα κράτη ήταν οι προδότες. Η εθνική ντροπή που έπρεπε να εξαλείψουν. Και το έκαναν σκληρά και αποφασιστικά. Εκτός από τις δεκάδες χιλιάδες που εκτέλεσε το επίσημο κράτος σε Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία, κ.λπ. για συνεργασία με τον κατακτητή, είχε προηγηθεί η λαϊκή οργή που σκότωσε ακόμα περισσότερους. Δεν γλίτωσαν ούτε οι ερωμένες των Γερμανών, οι εξαγριωμένοι κάτοικοι του Παρισιού τις κούρευαν στους δρόμους, τις λυντσάριζαν ή τις σημάδευαν διά βίου.
Τα ελεεινά Τάγματα Ασφαλείας είναι η δική μας ντροπή.
Με την εγκληματική τους δράση τα μέλη των Ταγμάτων είχαν εξασφαλίσει την απέχθεια και το μίσος του απλού κόσμου. Ήταν πιο μισητά και από τους Γερμανούς αφού σε αυτά είχαν στρατολογηθεί όλα τα αποβράσματα της κοινωνίας. Υπό την ανώτατη ηγεσία του διαβόητου εγκληματία πολέμου Βάλτερ Σιμάνα στρατηγού των SS, καταδίδουν, σκοτώνουν, ληστεύουν, βιάζουν και καίνε ακολουθώντας σαν ύαινες τους γερμανικούς λύκους στις εξορμήσεις τους.
Σε έναν τοίχο της Θεσσαλονίκης εμφανίζεται μια ειρωνική επιγραφή: «Ζητούνται αλήτες για τα Τάγματα Ασφαλείας». Κάποιος φαίνεται πως θίχτηκε γιατί μετά από λίγες ημέρες δίνεται αποκάτω η απάντηση: «Oι αλήτες έχουν φιλότιμο και δεν πάνε στα Tάγματα Ασφαλείας».
Η αηδής εμφάνιση οπλισμένων Ελλήνων στο πλευρό των Γερμανών δεν είναι μόνο εσωτερικό ζήτημα, ρίχνει βαριά σκιά στη χώρα και απογοητεύει τη διεθνή κοινότητα η οποία με το Αλβανικό Έπος και την Εθνική Αντίσταση έχει ανεβάσει την Ελλάδα στον ουρανό.
Ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων Ντουάιτ Αϊζενχάουερ μιλώντας στις 3.1.1944 στο ραδιόφωνο στιγμάτισε το επαίσχυντο φαινόμενο: «Τα μισθοφόρα αυτά όργανα της Γκεστάπο είναι ανάξια να φέρουν το όνομα του Έλληνος». Απόλυτη είναι η καταδίκη των Ταγμάτων και από τη βρετανική κυβέρνηση στις 17.1.1944 από το ΒΒC: «Όσοι υπηρετούν εις τα Τάγματα Ασφαλείας είναι ένοχοι εσχάτης προδοσίας». Όπως και η αποκήρυξή τους από την Εθνική Κυβέρνηση του Καΐρου «επειδή τελούν σε άμεση υπηρεσία του εχθρού».
Όταν οι κατακτητές αποχωρούν από την Ελλάδα την ασφαλή απαγκίστρωση των γερμανικών στρατευμάτων αναλαμβάνουν σαν οπισθοφυλακή οι προδοτικοί σχηματισμοί των Ταγμάτων.
O Βρετανός ταγματάρχης Τζον Μάλγκαν, ως επίσημος εκπρόσωπος της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα, στις 26/8/44 στέλνει γραπτό μήνυμα προς τους συνεργάτες του κατακτητή: «Σας δηλώνω εξ ονόματος της ΣΣΑ, η οποία συνεργάζεται με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, ότι καμιά προστασία δεν θα δοθεί σε εκείνους που εξακολουθούν να βοηθούν τους Γερμανούς. Η μόνη σωτηρία σας είναι να εγκαταλείψετε τους Γερμανούς τώρα και να καταθέσετε τα όπλα με τους εξής όρους: Δυνάμεθα να σας υποσχεθούμε ότι θα ζήσετε, αλλά εκείνοι που θα εξακολουθήσουν να μάχονται κατά της Ελλάδος και των Συμμάχων της δεν έχουν καμιά ελπίδα σωτηρίας». (ΑΣΚΙ)
Την έκκληση επαναλαμβάνει και ο στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Σαράφης. Στις 3/9/44 δεσμεύεται δημοσίως ότι, εφόσον παραδοθούν χωρίς αντίσταση, «ο ΕΛΑΣ εγγυάται εις όλους ανεξαιρέτως ασφάλειαν ζωής, ελευθερίαν επανόδου εστίας». (ΑΣΚΙ) Πράγματι, όπου οι ένοπλοι των Ταγμάτων υπάκουσαν και παραδόθηκαν στον ΕΛΑΣ, είναι πασίγνωστο ότι δεν εθίγησαν στο παραμικρό@ όπως στο Αγρίνιο (1.000 ένοπλοι), στη Ναύπακτο (650 ένοπλοι), κ.α.
O ΕΛΑΣ τήρησε απολύτως τις συμφωνίες, δεν σημειώθηκαναυτοδικίες και τα μέλη των Ταγμάτων πέρασαν στη δικαιοδοσία της Εθνικής Κυβέρνησης. Ο υποδιοικητής των ταγματασφαλιτών Αγρινίου, ταγματάρχης Αριστείδης Αρσένης, είχε να το λέει επί χρόνια:
– Αα, δεν μπορώ να πω! Oι Ελασίτες κρατούσαν το λόγο τους. Αν δεν τον κρατούσαν, ούτε θα με βλέπατε ούτε θα με ακούγατε από τότε.
Διαφορετικές είναι οι εξελίξεις στην Πελοπόννησο
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος που αποβιβάζεται πρώτος εκεί ως υπουργός της Εθνικής Κυβέρνησης εξηγεί τι ακριβώς έγινε: «Τα Τάγματα Ασφαλείας έκαμαν την αφροσύνη να προβάλουν αντίσταση στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. […] O στρατός του ΕΛΑΣ είχε χαρακτηρισθεί τμήμα του Συμμαχικού Στρατού και ο Άρης Βελουχιώτης ως διοικητής της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησον δεχόταν εντολές από τον αρχιστράτηγον Oυίλσον. Τα Τάγματα Ασφαλείας είχαν κηρυχθεί από τους Συμμάχους σχηματισμοί εχθρικοί». (Παπαστεριόπουλος)
Οι μονάδες του ΕΛΑΣ επιτίθενται κατά σειρά και κυριεύουν τις πόλεις Πύργο, Καλαμάτα και Μελιγαλά. Ο Άρης δεν είναι παρών σε αυτές τις συγκρούσεις, θα διευθύνει τις δυο τελευταίες σε Γαργαλιάνους και Πύλο.
Όπως ήταν επόμενο οι σκληρές μάχες που ξέσπασαν πυροδότησαν ένα κύμα αντεκδικήσεων από τα θύματα των ταγματασφαλιτών. Όσο κι αν προσπάθησαν οι ηγέτες του ΕΛΑΣ δεν κατόρθωσαν να αποτρέψουν τις αυτοδικίες, μόνο να τις περιορίσουν. Μάλιστα κάποιοι αξιωματικοί και καπετάνιοι ήρθαν σε σύγκρουση με το πλήθος, το οποίο απαιτούσε να εκτελεστούν επιτόπου οι δωσίλογοι που συλλαμβάνονταν.
Για λόγους δικαιοσύνης πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μικρή μόνο σχέση έχουν με τις αυτοδικίες, τον περισσότερο καιρό βρίσκονταν στα βουνά και λίγοι είχαν ζήσει από πρώτο χέρι τις ωμότητες των ταγματασφαλιτών. Τις αυτοδικίες τις διέπραξαν, συχνά με την υποκίνηση πολιτικών από τις τοπικές οργανώσεις, οι εφεδρικοί και οι παθόντες χωρικοί. Αυτοί είχαν παραμείνει όλο αυτό το διάστημα στα σπίτια τους, είχαν υποστεί τις φρικαλεότητες, κράτησαν τον λογαριασμό ανοιχτό και τον ξεπλήρωσαν με τον τρόπο τους. Κυρίως οι κάτοικοι της Λακωνίας και της Μεσσηνίας, όπου έγιναν οι περισσότερες πράξεις εκδίκησης, μισούσαν θανάσιμα τους δημίους τους.
Η υπόθεση Μελιγαλά είναι αποκαλυπτική
Αυτή η κωμόπολη της Μεσσηνίας είναι το απόρθητο φρούριο των ταγματασφαλιτών. Με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις (Mazauer), έχουν σκοτώσει πάνω από 1500 ανθρώπους της περιοχής, έχουν ληστέψει, κάψει και βιάσει, με τελευταία εξόρμηση στο χωριό Σκάλα, λίγες μέρες πριν φύγουν οι κατακτητές, που το κατέστρεψαν σχεδόν συθέμελα.
Όταν ο ΕΛΑΣ κυρίευσε τον Μελιγαλά μετά από τριήμερη μάχη, μαζί με τους αντάρτες μπήκε και ένα πλήθος που είχε συγκεντρωθεί από τα γύρω χωριά και απαιτούσε εκδίκηση. Όταν οι ελασίτες μπήκαν στην κωμόπολη, ελευθέρωσαν τους 200 περίπου εαμίτες που κρατούνταν αιχμάλωτοι στο Μπεζεστένι, έναν μαντρωμένο χώρο πανήγυρης με αρκετά υπόστεγα μέσα· στη θέση τους οδηγούνται οι αιχμάλωτοι ταγματασφαλίτες. Από τα γύρω χωριά αρχίζει να μαζεύεται κόσμος που ζητάει εκδίκηση· έρχονται στον Μελιγαλά αυθόρμητα ή υποκινημένοι για να εκδικηθούν. Η μανία εκδηλώνεται αρχικά στα σπίτια των προδοτών, που τους βάζουν φωτιά και οι ηγέτες των ανταρτών επεμβαίνουν για να σταματήσουν το κακό.
Μα το μίσος κοχλάζει
Γύρω από το Μπεζεστένι μαζεύεται κόσμος που ζητάει να πάρει τους αιχμαλώτους: «Δικαιοσύνη!», «Να πάθουν ό,τι πάθαμε!», «Τιμωρία!».
O ελασίτης καπετάνιος Αρίστος Καμαρινός, με Αριστείο Ανδρείας στην πρώτη γραμμή του Αλβανικού Μετώπου αναγκάζεται σε τεχνάσματα: «Είχα την ευθύνη της συγκέντρωσης όλων των αιχμαλώτων στο Μπεζεστένι. Το έργο μας ήταν δύσκολο. Έπρεπε να συγκρατήσουμε ομάδες εξοργισμένων πολιτών, οι οποίοι, οπλισμένοι με τσεκούρια, ορμούσαν να εκδικηθούν. Για να περιφρουρήσουμε τους αιχμαλώτους, βάλαμε ισχυρή φρουρά στο Μπεζεστένι και γράψαμε με μεγάλα γράμματα: Προσοχή Νάρκες».
Το πλήθος δεν δαμάζεται, η μανία του μεγαλώνει και οι συγκεντρωμένοι απαιτούν να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους, να εκδικηθούν προσωπικά τους δολοφόνους των δικών τους. Δεν χαρίζονται ούτε στους αντάρτες φρουρούς, τους οποίους προπηλακίζουν.
Τότε εμφανίζεται ο Άρης
«Κατά το δειλινό κατέφθασε και ο Άρης με τους μαυροσκούφηδές του και το 11ο Σύνταγμα της Τρίπολης». (Σχινάς) Αν κάτι απεχθάνεται ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, είναι η αναρχία και οι αυθαιρεσίες. Αμέσως «δίνει διαταγή ν’ απολυθούν οι γέροι, όσοι είναι κάτω των 20 ετών κι όλες οι γυναίκες». (Μπρούσαλης) Με εντολή του συγκεντρώνονται περίπου 20 πολιτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί των ταγματασφαλιτών, οι οποίοι αποτελούν τον στόχο του πλήθους, και φυγαδεύονται μυστικά στις φυλακές της Καλαμάτας.
Όσο βρίσκεται στην πόλη ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, η παρουσία του συγκρατεί τους μαινόμενους. Δίνει εντολή και απομακρύνονται από την κωμόπολη, παρά τις διαμαρτυρίες τους, οι εφεδρικοί που έχουν μπει και αλωνίζουν. Και για τα έκτροπα που απειλούνται είναι απόλυτος: «Θα τους κόψω τα χέρια. Δεν θα κάνει ό,τι θέλει ο καθένας εδώ! Δεν θα γίνουν εκτελέσεις χωρίς δίκη. Δεν θα πληρώσουν οι αθώοι».
Όμως ο Άρης δεν μένει στον Μελιγαλά
Σχεδόν αμέσως θα φύγει με την κύρια δύναμη των ανταρτών για τους Γαργαλιάνους, την άλλη ισχυρή βάση των Ταγμάτων. Oι μαυροσκούφηδες που συνοδεύουν τον αρχηγό είναι κατηγορηματικοί για όσα αναληθή λέγονται ακόμη εναντίον του: «Oι σφαγές δεν ήταν έργο του Άρη. Δεν έχει καμιά σχέση με τα πτώματα. Αφήσαμε τα άλογα στη χαράδρα, γυρίσαμε, τα πήραμε και φύγαμε στους Γαργαλιάνους. Δεν πειράξαμε κανέναν. Το τι κάνανε μέσα τα τμήματα, δεν ξέρουμε… Εμείς φύγαμε».*
Με την αποχώρηση του Άρη εξαπλώνεται το χάος
O μόνιμος υπολοχαγός Γ. Ασούρας, σε έκθεσή του για τα γεγονότα του Μελιγαλά, αναφέρει ως παράδειγμα του συσσωρευμένου μίσους την εκστρατεία ενός ολόκληρου χωριού που διψούσε για εκδίκηση: «Τον εχθρό αποτέλειωσε ολότελα ο πληθυσμός του χωριού Σκάλα που είχαν κάψει νωρίτερα οι Γερμανοί με τα Τάγματα Ασφαλείας του Μελιγαλά. Oι Σκαλιώτες, μόλις άκουσαν ότι χτυπιέται ο Μελιγαλάς, πήγαν κι αυτοί να πάρουν μέρος και να εκδικηθούν το κάψιμο του χωριού τους και τον σκοτωμό των δικών τους. Όταν μετά τη μάχη με συνοδεία λόχου ελασιτών οι αιχμάλωτοι οδηγούνταν προς την έδρα της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, οι Σκαλιώτες, οπλισμένοι με τσεκούρια, σιδηροκρίανα, κόσες κ.λπ., επέπεσαν στη φάλαγγα των αιχμαλώτων. Η προσπάθεια του λοχαγού και του καπετάνιου του λόχου που συνόδευε τη φάλαγγα να εμποδίσει τους Σκαλιώτες ήταν άκαρπη». (ΑΣΚΙ)
Η «πτωματολογία» που κυριάρχησε τα επόμενα χρόνια για τα «γυναικόπαιδα που έσφαξε ο Άρης», ανεβάζει σε χιλιάδες τον αριθμό των νεκρών που ρίχτηκαν, ελλείψει χώρου στο νεκροταφείο, στη διαβόητη «Πηγάδα».
Η αλήθεια είναι για όσους θέλουν να την ακούσουν
Για τον ΕΛΑΣ οι νεκροί αντάρτες στην τριήμερη μάχη είναι 120 και οι τραυματίες 200, ενώ για τα Τάγματα και τους συμπαραστάτες τους οι νεκροί είναι συνολικά 600 στη μάχη και στις πράξεις αντεκδίκησης που ακολούθησαν. Μεταξύ τους ελάχιστες γυναίκες και κανένα παιδί. Η επίσημη Έκθεση του Βρετανού σερ Oυόλτερ Σιτρίν, ο οποίος επισκέφθηκε αργότερα τον τόπο της τραγωδίας για καταμέτρηση των νεκρών της Πηγάδας, αναφέρει ότι ανασύρθηκαν περί τα 600 πτώματα. Τον ίδιο αριθμό δηλώνουν και οι εργάτες των συνεργείων που έκαναν την εκταφή.
Ο Μελιγαλάς είναι το τελευταίο απομεινάρι ντροπής που κάνουν ιδεολογική σημαία οι απόγονοι και ομοϊδεάτες των ταγματασφαλιτών. Αν πείσουν για την τερατωδία των αντιπάλων τους αποκτούν το ελεύθερο σε δικές τους τερατωδίες. Ντροπή δεν είναι το αναπόφευκτο μακελειό. Εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν τότε σε όλο τον κόσμο για την ελευθερία. Ντροπή είναι που βρέθηκαν μεταξύ μας πρόθυμοι Έλληνες εθελόδουλοι. Και μεγαλύτερη ντροπή να μνημονεύονται οι προδότες της πατρίδας.
*Οι συνεντεύξεις των μαυροσκούφηδων Ν. Σακκά (Μοράβα), Μ. Μουχρίτσα (Κατσαντώνη), Κ. Ζυγούρη (Παπαφλέσσα), Χρ. Ζυγούρη (Κόρακα).οι οποίες δόθηκαν σε διαφορετικό χρόνο και τόπο καθεμία συμπίπτουν απολύτως στα γεγονότα.
http://ardin-rixi.gr/archives/202563
-------------------------------
Η Σφαγή στην Πηγάδα του Μελιγαλά: 73 χρόνια άρνηση και παραποίηση
Του Ιωάννη Κ. Μπουγά*
*Συγγραφέας των βιβλίων «Αθώων Αίμα», «Ματωμένες Μνήμες 1940-45», και «Η Φωνή της Ειρήνης».
Το παρόν είναι απάντηση στο άρθρο του Διονύση Χαριτόπουλου (Δ.Χ.) στο Πρώτο Θέμα («Έγινε η ντροπή σημαία», 22/1/2017), το οποίον κατά δήλωσή του ήταν απάντηση σε άρθρο του Μάριου Αθανασόπουλου (Μ.Α.) στο Βήμα («Μνήμη και Πολιτική στην Πηγάδα του Μελιγαλά»,12/12/2016). Το άρθρο του Δ.Χ. ήταν πλήρες από παραποιήσεις, μισές αλήθειες, και αποκρύψεις των πραγματικών γεγονότων. Θα απαντήσω στις πιό σημαντικές, αρχίζοντας με τη διαπίστωση ότι ο αρθρογράφος δείχνει εμφανή πρόθεση να αποκλείσει τον διάλογο, αφού χαρακτηρίζει προκαταβολικά ακροδεξιό, Χρυσαυγίτη, απόγονο δοσιλόγων ή ταγματασφαλιτών όποιον δεν παραδέχεται την Αριστερή Ιστοριογραφία για τη Σφαγή στη Πηγάδα του Μελιγαλά και τα άλλα γεγονότα του 1943-1944 στην Πελοπόννησο, ή με κάποιον τρόπο τιμά τα θύματα του ΕΛΑΣ/ΚΚΕ την ίδια περίοδο.
Αυτό είναι μιά γενική τακτική των απολογητών της Αριστεράς και μέχρι τώρα τους έχει αποφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα, αφού έχουν κατορθώσει να επιβάλλουν τη δική τους ψευδεπίγραφη Ιστορία της δεκαετίας 1940-49. Όσον αφορά τον προσεταιρισμό των εκδηλώσεων Ιστορικής μνήμης, όπως είναι η Σφαγή στην Πηγάδα, από τη Χρυσή Αυγή, αυτό οφείλεται κυρίως στην εγκατάλειψή τους από τις αρχές και τη φυσιολογική κάμψη στη συμμετοχή συγγενών λόγω του παρελθόντος χρόνου. Όμως, η παρουσία της ΧΑ δεν απαλλάσει την ηγεσία της Αριστεράς από την ευθύνη του φρικτού εγκλήματος της Πηγάδας, όπως δεν την απαλλάσει και η πολύχρονη και επίμονη παραποίηση των πραγματικών γεγονότων και η απόκρυψη της ευθύνης του Άρη Βελουχιώτη, του Νίκου Μπελλογιάνη, του Αχιλλέα Μπλάνα, και του Τάσσου Κουλαμπά, όλων τους κορυφαίων στελεχών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ Πελοποννήσου, παρόντων στον Μελιγαλά και με συμμετοχή στην οργάνωση της μεγάλης σφαγής.
Ο κ. Χαριτόπουλος παρουσιάζει ως δήθεν γεγονός ότι τα Τάγματα Ασφαλείας (ΤΑ) σε όλες τις περιοχές που δημιουργήθηκαν και τις χρονικές περιόδους που έδρασαν, ήταν ίδια και οι ταγματασφαλίτες ήταν οι «κακοί» και οι «εγκληματίες», ενώ οι αντάρτες του ΕΛΑΣ ήταν οι «καλοί», οι «πατριώτες», και οι «τιμωροί» των κακών! Η αλήθεια απέχει πολύ, και είναι εν πολλοίς τελείως αντεστραμμένη. Το Β΄ Αρχηγείο Χωροφυλακής με έδρα την Τρίπολη και διοικητή τον συντ/ρχη Διονύσιο Παπαδόγκωνα που είχε οργανώσει τα ΤΑ του νομού Μεσσηνίας, καθώς και της Αρκαδίας και Λακωνίας, ήταν καθαρά γέννημα της ΕΑΜοκρατίας και της Κόκκινης Τρομοκρατίας του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΟΠΛΑ/ΚΚΕ. Ιδρύθηκε μόλις την άνοιξη του 1944. Είχε προηγηθεί η εξόντωση όλων των πατριωτικών οργανώσεων αντίστασης (με την έννοια ότι δεν ήταν κομματικές όπως ο ΕΛΑΣ) από τονΕΛΑΣ στον Κατοχικό Εμφύλιο το καλοκαίρι και το Φθινόπωρο του 1943. Τη νίκη του ΕΛΑΣ και τη μονοπώληση του ένοπλου αντάρτικου ακολούθησε η μαύρη περίοδος της Κόκκινης Τρομοκρατίας.
Σε όλη την ύπαιθρο της Πελοποννήσου, έξω από τις μεγάλες πόλεις στις οποίες υπήρχαν Γερμανικές φρουρές, περιοχή που οι κομμουνιστές αποκαλούσαν «Ελεύθερο Μωριά», επεβλήθει η ΕΑΜοκρατία με κοινό χαρακτηριστικό τη βίαιη φορολογία και το πλιάτσικο σε όσους δεν τους προσκυνούσαν, τα «Λαϊκά Δικαστήρια», και τα δεκάδες Στρατόπεδα Συγκέντρωσης σε ορεινά χωριά και μοναστήρια. Οι κρατούμενοι των Στρατοπέδων δοκίμαζαν στερήσεις, βασανισμούς, προσβολές, βιασμούς, και εκτελέσεις. Από αυτά τα Στρατόπεδα το 1943-44 πέρασαν χιλιάδες πολίτες, αξιωματικοί και πρώην αντάρτες των πατριωτικών οργανώσεων που αρνήθηκαν να καταταγούν στον ΕΛΑΣ και δεν μπόρεσαν να διαφύγουν στην Αθήνα. Χιλιάδες εκτελέστηκαν με ή χωρίς «δίκη» σε στημένα «Λαϊκά Δικαστήρια». Μόνο στην Αργολιδοκορινθία, όπου δρούσε ο Θεόδωρος Ζέγγος ως Πρειφερειακός Αντιπρόσωπος του ΚΚΕ Πελοποννήσου, εσφάγησαν πάνω από 1200 κάτοικοι, συμπεριλαμβανομένων πολλών γυναικών και παιδιών. Στη Μεσσηνία, λειτουργούσαν Στρατόπεδα του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στα ορεινά χωριά Ποταμιά, Μανιάκι, Άνω Μέλπεια, Αυλώνα, Κούβελα, και δυό στον Ταύγετο (στο μοναστήρι Βελανιδιάς και στο χωριό Λαδάς Αλαγωνίας). Τα θύματα της Κόκκινης Τρομοκρατίας της Κατοχής στη Μεσσηνία ήταν 300-350. Στο βιβλίο του Κοσμά Αντωνόπουλου «Εθνική Αντίσταση 1941-45» υπάρχουν 283 ονόματα θυμάτων, και μεταξύ αυτών πολλά διακεκριμένα μέλη της κοινωνίας, πολλοί αξιωματικοί του στρατού και της Χωροφυλακής, ως και γυναίκες. Όλα αυτά ελάμβαναν χώρα στον «Ελεύθερο Μωριά» 6-7 μήνες ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ των ΤΑ, όταν κανείς οπαδός του ΚΚΕ δεν είχε διωχθεί από την αντικομμουνιστική πλευρά! Δυστυχώς τα θύματα αυτών των σφαγών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΟΠΛΑ/ΚΚΕ στην Κατοχή έχουν εν πολλοίς παραβλεφθεί ιστορικά, ίσως λόγω των μεγάλων σφαγών του Σεπτεμβρίου 1944, που μόνο στη Μεσσηνία αριθμούσαν πάνω απο 2.500.
Την άνοιξη του 1944 η κατάσταση είχε φθάσει στο απροχώρητο για τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού του «Ελεύθερου Μωριά», και ειδικά γι αυτούς που το ΕΑΜ/ΚΚΕ είχε χαρακτηρίσει ως «αντίδραση», δηλαδή αντικομμουνιστές. Τότε, κάποιοι αξιωματικοί από αυτούς που είχαν επιζήσει στους διωγμούς του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ του 1943 και τις απόπειρες δολοφονίας τους –αναφέρω ως παραδείγματα τους ταγμ/ρχες Παναγιώτη Στούπα και Γεώργιο Κοκκώνη, και τον συντ/ρχη Διονύσιο Παπαδόγγονα- πήραν όπλα από εκείνα που οι Γερμανοί είχαν συγκεντρώσει από τους Ιταλούς, και κατέβηκαν από την Αθήνα μαζί με πρώην αντάρτες των πατριωτικών οργανώσεων και σχημάτισαν τα ΤΑ. Αυτά τα ΤΑ ήταν απλά αντίπαλοι του ΕΛΑΣ, και μονάδες αστυνόμευσης και προστασίας της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού που υπέφερε από την ΕΑΜοκρατία και την Κόκκινη Τρομοκρατία. Τα ΤΑ υπό τον Παπαδόγκωνα στη Νότια Πελοπόννησο, φυσικά δρούσαν με την άδεια των Γερμανών, αλλά ήταν τόσον φιλικά προς τους Γερμανούς όσον και οι ηγέτες του ΚΚΕ, που τότε συμμετείχαν στην κυβέρνηση του βασιλιά Γεεωργίου Β΄, ήταν φιλικοί προς αυτόν και αγωνίζονταν για την επιστροφή του στην Ελλάδα. Οι ταγματασφαλίτες της Πελοποννήσου ποτέ δεν σήκωσαν όπλο εναντίον των συμμάχων ούτε και κατά του Ελληνικού Στρατού, όπως επανειλημμένα έκανε ο ΕΛΑΣ. Αυτό πρέπει να το θυμούνται οι σύγχρονοι κριτές τους.
Δ.Χ. : «…Αυτή η κωμόπολη της Μεσσηνίας (σ.σ. ο Μελιγαλάς) είναι το απόρθητο φρούριο των ταγματασφαλιτών. Με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις (Mazauer), έχουν σκοτώσει πάνω από 1500 ανθρώπους της περιοχής, έχουν ληστέψει, κάψει και βιάσει..».
Απάντηση: Άγνωστο από που προήλθε ο αριθμός 1500. Το ΤΑ της Καλαμάτας είχε εκτελέσει 27 άτομα ως αντίποινα για την εκτέλεση ενός αξιωματικού του από την ΟΠΛΑ, και σε άλλη περίπτωση είχε παραδώσει 28 μέλη και φίλους του ΚΚΕ στους Γερμανούς. Το ΤΑ Μελιγαλά έδρασε για ένα πεντάμηνο και ήταν υπό την ηγεσία του ταγμ/ρχη Παναγιώτη Στούπα, ενός τίμιου αξιωματικού και ηρωϊκού στρατιώτη στη Μικρά Ασία, στην Αλβανία, και την Αντίσταση. Απαγόρευε τη βία, το πλιάτσικο, και τις καταστροφές δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας. Ούτε λόγος να γίνεται για ληστείες, βιασμούς και εμπρησμούς. Αυτά προέρχονται ή από τη φαντασία του κ. Χαριτόπουλου ή κρίνει από τη δράση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΟΠΛΑ. Πρώτο μέλημά του Στούπα ήταν η απελευθέρωση των κρατουμένων στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης του ΕΑΜ/ΚΚΕ στη Μεσσηνία και η προστασία του πληθυσμού από τη βία των κομμουνιστών. Υπό την ηγεσία του το ΤΑ Μελιγαλά δεν προέβει σε εκτελέσεις, μόνο σε συλλήψεις επικινδύνων στελεχών και μελών του ΚΚΕ. Σε συγκρούσεις του ΤΑ με μέλη της ΟΠΛΑ ή του εφεδρικού ΕΛΑΣ, υπήρξε ένας αριθμός νεκρών, μικρότερος των είκοσι σε όλη τη Μεσσηνία. Όταν λοιπόν ο κ. Χαριτόπουλος υποστηρίζει ότι το ΤΑ Μελιγαλά είχε εκτελέσει 1500, αντιγράφοντας τον Mazaouer, είναι τελείως εκτός πραγματικότητος. Και το επειχείρημα ότι οι σφαγές στον Μελιγαλά ήταν αντίποινα και αντεκδικήσεις για εγκλήματα των ταγματασφαλιτών, είναι τελείως αναληθές και προφανώς χρησιμοποιείται για να αμβλύνει την ευθύνη του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ για τη σφαγή με τά τη μάχη.
Μ.Α.: «..(στον Μελιγαλά έλαβαν χώρα) συγκρούσεις ανάμεσα στα υπολείμματα των Ταγμάτων Ασφαλείας που είχαν σωθεί μετά τη μάχη της Καλαμάτας και στους άνδρες του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον ίδιο τον Άρη Βελουχιώτη..» «…Οι νεκροί από τη μάχη και τις εκτελέσεις που ακολούθησαν, συγκεντρώθηκαν και ενταφιάστηκαν σε ένα ξεροπήγαδο έξω από τον Μελιγαλά με την ονομασία «Πηγάδα»….».
Δ.Χ. « … Όσο κι αν προσπάθησαν οι ηγέτες του ΕΛΑΣ δεν κατόρθωσαν να αποτρέψουν τις αυτοδικίες, μόνο να τις περιορίσουν…» «..Για τον ΕΛΑΣ οι νεκροί αντάρτες στην τριήμερη μάχη είναι 120 και οι τραυματίες 200, ενώ για τα Τάγματα και τους συμπαραστάτες τους οι νεκροί είναι συνολικά 600 στη μάχη και στις πράξεις αντεκδίκησης που ακολούθησαν…» «..τότε εμφανίζεται ο Άρης.», «…Όμως ο Άρης δεν μένει στον Μελιγαλά», «Με την αποχώρηση του Άρη εξαπλώνεται το χάος».
Απάντηση: Τι ακριβώς συνέβει στον Μελιγαλά; Η μάχη μεταξύ ΕΛΑΣ και του ΤΑ ξεκίνησε στις 13 Σεπτεμβρίου και έληξε στις 15 του μηνός, ημέρα Παρασκευή. Οι νεκροί της μάχης ήταν ελάχιστοι απο την πλευρά του ΤΑ –λιγότεροι από 30- και περίπου 150-200 από τον επιτιθέμενο ΕΛΑΣ, αλλά δεν ρίχτηκαν στην Πηγάδα. Οι πρώτοι πετάχτηκαν σε πρόχειρους τάφους, και οι αντάρτες του ΕΛΑΣ ενταφιάστηκαν στο νεκροταφείο. Το γράφει και ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Ευάγγελος Μαχαίρας ο οποίος εκφώνησε και τον επικήδειο λόγο κατ’ εντολή του Βελουχιώτη. Τις πρώτες ώρες μετά την είσοδο των ανταρτών στην πόλη, έγιναν λίγες δεκάδες δολοφονίες. Δεν ήταν όμως αυτοδικίες. Οι δολοφόνοι ήταν αντάρτες και καπετάνιοι του ΕΛΑΣ και δολοφονούσαν συγκεκριμένες προσωπικότητες της πόλεως τους οποίους η τοπική ηγεσία του ΕΑΜ/ΚΚΕ είχε κατατάξει στην «αντίδραση». Γιά παράδειγμα, θύματα της πρώτης ημέρας ήταν οι ιατροί Γρηγόρης Μπερσής και Αλκιβιάδης Λαντζούνης, ο φαρμακοποιός Κωνσταντίνος Λάσκαρης, ο δικηγόρος Λυκούργος Λαντζούνης, και ο έμπορος Παναγιώτης Λαντζούνης.
Ο Βελουχιώτης ήταν τότε επικεφαλής της 3ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ, δηλαδή ολοκλήρου του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Δεν ήταν παρών επί τόπου όταν γίνονταν οι μάχες της Καλαμάτας και του Μελιγαλά, αλλά ήταν σε συνεχή επαφή μέσω ασυρμάτου με τον Ωρίωνα, τον καπετάνιο της 9ης ταξιαρχίας που συμμετείχε στις μάχες. Οι μονάδες λοιπόν του ΕΛΑΣ που έδρασαν στην Καλαμάτα και στον Μελιγαλά, όχι μόνον ήταν υπό τις διαταγές του, αλλά ακολουθούσαν τις συνεχείς εντολές του, δρούσαν εν γνώσει του, και με δική του ευθύνη. Ο ίδιος έφθασε στον Μελιγαλά το απόγευμα της 15ης Σεπτεμβρίου, λίγο μετά το τέλος της μάχης, και παρέμεινε μέχρι το μεσημέρι της 17ης. Πριν τις μάχες στην Καλαμάτα και τον Μελιγαλά, ο Άρης είχε κοινοποιήσει διαταγή προς τον ΕΛΑΣ σύμφωνα με την οποίαν «πας συλλαμβανόμενος ταγματασφαλίτης να τυφεκίζεται επί τόπου». Γι αυτό, όταν το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου, δεύτερη ημέρα στον Μελιγαλά, επισκέφθηκε μαζί με τον Νίκο Μπελλογιάνη, τον Αχιλλέα Μπλάνα και τον Τάσσο Κουλαμπά, τους κρατούμενους στο Μπεζεστένι και βρήκε μεταξύ αυτών και εκατοντάδες ταγματασφαλίτες, έγινε έξω φρενών και έδωσε νέα διαταγή να ελεχθούν όλοι και να μη γλυτώσει κανείς. Επελέγει εξαμελής Επιτροπή να εφαρμόσει τη διαταγή, και ορίσθηκαν ως σφαγείς οι αντάρτες μιάς Διμοιρίας του 8ου συντάγματος ΕΛΑΣ Λακωνίας από τα χωριά του Πάρνωνα. Οι 30 περίπου αντάρτες παρέμειναν στον Μελιγαλά και έσφαζαν στην Πηγάδα. Προφανώς ο Άρης διάλεξε αυτούς τους αντάρτες λόγω προηγουμένης εμπειρίας, και για να μην μπορούν να αναγνωρισθούν από τους ντόπιους.
Η Σφαγή στην Πηγάδα άρχισε την επομένη, 17 Σεπτεμβρίου, ημέρα Κυριακή, και τελείωσε την Τετάρτη το απόγευμα, 20 Σεπτεμβρίου. Κράτησε δηλαδή 4 ολόκληρα εικοσιτετράωρα! Ήταν σχεδιασμένη και οργανωμένη μαζική δολοφονία από την ηγεσία του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ/ΚΚΕ Πελοποννήσου. Από την Κυριακή έως την Τετάρτη, φρουροί από ντόπια μέλη της ΟΠΛΑ μετέφεραν κουστοδίες από 30-50 υποψήφια θύματα, δεμένα με καλώδια και σύρματα, από το Μπεζεστένι στην Πηγάδα. Εκεί σφάζονταν από τους αντάρτες της Διμοιρίας του ΕΛΑΣ, κοντά στα χείλη του βάραθρου, και οι σοροί τους ρίχνονταν στην Πηγάδα. Μερικοί τουλάχιστον από τους φρουρούς συμμετείχαν και στη σφαγή.
Δ.Χ.: «… Με εντολή του συγκεντρώνονται περίπου 20 πολιτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί των ταγματασφαλιτών (σ.σ. 18 ήταν οι κρατούμενοι), οι οποίοι αποτελούν τον στόχο του πλήθους, και φυγαδεύονται μυστικά στις φυλακές της Καλαμάτας…». «..Όμως ο Άρης δεν μένει στον Μελιγαλά. Σχεδόν αμέσως θα φύγει με την κύρια δύναμη των ανταρτών για τους Γαργαλιάνους, την άλλη ισχυρή βάση των Ταγμάτων…».
Απάντηση: Αυτά κι αν είναι παραποιήσεις και απόπειρα αθώωσης του Άρη Βελουχιώτη. Λοιπόν, ο Άρης έμεινε στον Μελιγαλά περίπου 45 ώρες, κοιμήθηκε εκεί 2 βράδυα, παρέστη σε βασανιστήρια και βασάνισε και ο ίδιος κρατουμένους στη Μερόπη κοντά στον Μελιγαλά, έδωσε τη διαταγή για τις εκτελέσεις, και όρισε και τη Διμοιρία των εκτελεστών από τον ΕΛΑΣ. Παρακολούθησε μια τουλάχιστον κουστοδία θυμάτων να οδηγείται από το Μπεζεστένι στην Πηγάδα, αφού ο παρών εκεί αντάρτης του ΕΛΑΣ και μέλος της ΟΠΛΑ Σπύρος Ξιάρχος γράφει στο βιβλίο του «Η Αλήθεια για τον Μελιγαλά»ότι ο Άρης διέταξε να ελευθερώσουν τον γέροντα Γιάννη Λαντζούνη, όταν τον είδε να τον πηγαίνουν δεμένον στη γραμμή για την Πηγάδα. Ο Άρης δεν ακολούθησε τα τμήματα του ΕΛΑΣ για τους Γαργαλιάνους, αλλά το μεσημέρι της Κυριακής, 17 Σεπτεμβρίου, πήγε στην Καλαμάτα για να παρακολουθήσει την εκτέλεση της εντολής του να λυντσαρισθούν τα 18 ηγετικά στελέχη που έστειλε από τον Μελιγαλά. Το λυντσάρισμα έγινε τελετουργικά αργά το απόγευμα της Κυριακής στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας από δολοφόνους που περίμεναν, και οι σοροί μερικών απο τα θύματα κρεμάστηκαν στον φανοστάτη της πλατείας.
Για λυντσάρισμα έστειλε ο Άρης τους 18 στην Καλαμάτα κ. Χαριτόπουλε και όχι για να τους προφυλάξει!
Ακολούθησε και αυτός, και έβγαλε και λόγο στο συγκεντρωμένο πλήθος. Αυτό έχει γραφεί στις εφημερίδες που εξέδιδε τότε το ΕΑΜ στη Μεσσηνία, το μαρτυρεί ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ, υπολοχαγός Τάσσος Αναστασόπουλος, ο οποίος ήταν τραυματίας στην Καλαμάτα και τον επισκέφθηκε ο Άρης, καθώς και ο μαυροσκούφης παπα-Ανυπόμονος. Στο βιβλίο του «Στο βουνό με τον Σταυρό κοντά στον Αρη» γράφει ότι έφθασε στην Καλαμάτα με τον Άρη όταν γινόταν το λυντσάρισμα. Από την Καλαμάτα, στις 18 Σεπτεμβρίου, κατευθύνθηκαν στους Γαργαλιάνους.
Όλα τα ανωτέρω είναι επιβεβαιωμένα και καταγεγραμμένα ως αναμφισβήτητα γεγονότα.
Φυσικά, την άρνηση της ευθύνης για το φριχτό έγκλημα στον Μελιγαλά την ξεκίνησε ο ίδιος ο Βελουχιώτης που έδωσε την εντολή. Ο Ευάγγελος Μαχαίρας στο βιβλίο του «50 Χρόνια Μετά» γράφει το εξής: «Πηγαίνοντας προς την Τρίπολη με τον Άρη και τον Κανελλόπουλο, ρώτησε ο Κανελλόπουλος τον Άρη αν ξέρει τίποτε για τις εκτελέσεις που λένε ότι έγιναν στον Μελιγαλά. Ο Άρης είπε ότι δεν ξέραμε τίποτε γιατί λείπαμε στους Γαργαλιάνους – Πύλο». Αυτή η συζήτηση έγινε στις 28 Σεπτεμβρίου 1944, και ο Μαχαίρας το αναφέρει επειδή προφανώς εξεπλάγει από την απάντηση του Άρη, αφού και οι δυό τους γνώριζαν την αλήθεια! Ο δε Κανελλόπουλος ο οποίος στο βιβλίο του «Ιστορικά δοκίμια» γράφει «Όταν έφθασα στην Καλαμάτα, άχνιζε ο τόπος από το ζεστό, ακόμα, αίμα χιλιάδων Ελληνων», είπε αργότερα ότι δεν πίεσε τον Άρη τότε, γιατί ήταν μόνος του και χρειαζόταν τη βοήθειά του να σταματήσει τις σφαγές του ΕΛΑΣ.
https://ellhnikaxronika.com/2017/03/11/%CE%B7-%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%B3%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%AC-73-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD/
Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Μάριος Αθανασόπουλος
Χάρηκα ιδιαίτερα διαβάζοντας ένα πρόσφατο άρθρο του κ. Διον. Χαριτόπουλου στην εφημερίδα σας (22/1/2017) σχετικά με τον Άρη Βελουχιώτη και την ανάμειξή του (ή μη) στα γεγονότα της «Πηγάδας» στον Μελιγαλά με τίτλο «Έγινε η ντροπή σημαία». Και χάρηκα πρώτ’ απ’ όλα επειδή ένα κείμενο του κ. Χαριτόπουλου σχετικά με τον Άρη είναι πάντοτε ενδιαφέρον, αφού ο ίδιος έχει σχεδόν αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη του έργου του μεγάλου καπετάνιου του ΕΛΑΣ. Χάρηκα όμως και διότι υπήρξα κατά κάποιον τρόπο «αφορμή» για να ασχοληθεί με το θέμα, μιας και αφετηρία για τη συγγραφή του υπήρξε ένα άρθρο μου που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην ηλεκτρονική έκδοση του «Βήματος» με τίτλο: «Μνήμη και πολιτική στην “Πηγάδα” Μελιγαλά».
Το άρθρο εκείνο αποτελούσε περίληψη από την εισήγησή μου με θέμα: «“Πηγάδα” Μελιγαλά: Η διαιρεμένη μνήμη» στο πρόσφατο συνέδριο των ΑΣΚΙ με θέμα: «Διαδρομές του παρελθόντος: Ο εμφύλιος πόλεμος στη δημόσια ιστορία και τη μνήμη».
Σε αυτό, υποστήριζα πως η αρχική επιδίωξη της «εθνικόφρονος» πλευράς, αμέσως μετά την επικράτησή της στον ελληνικό εμφύλιο, ήταν να μετατρέψει τη στρατιωτική και πολιτική κυριαρχία της σε λογική και έναρθρη, δηλαδή εκφρασμένη μορφή μέσω του λόγου των νικητών. Στο πλαίσιο αυτό συγκροτήθηκε και η θεσμική μνήμη της μετεμφυλιακής κοινωνίας, μια άνωθεν όμως επιβαλλόμενη μνήμη, που στόχο είχε να αναδείξει μόνο το στρατόπεδο των νικητών και τις θυσίες στις οποίες αυτό και μόνο είχε υποβληθεί, μέσω μιας επίπλαστης εθνικής ενότητας και μιας ψευδαίσθησης περί συνέχειας των αγώνων για τη διαφύλαξη της εθνικής κυριαρχίας στον χώρο και στον χρόνο.
Απαραίτητο συστατικό στοιχείο βέβαια για να οργανωθεί οποιαδήποτε μνήμη (και κυρίως η συλλογική) αποτελεί η αναφορά της εκτός από τον χρόνο, και στον χώρο. Εάν απουσιάζει η χωροθέτηση της μνήμης, γεγονότα που άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία καθίστανται αδύναμα και προβληματικά. Εάν για παράδειγμα δεν χωρά στη μνήμη μας ο τόπος στον οποίο φυλακίζονταν ή εκτελούνταν οι αγωνιστές της Αντίστασης ή ο τόπος στον οποίο έδιναν μια μάχη εναντίον του εχθρού και δεν σημασιοδοτείται αυτός ο τόπος μέσω ενός μνημειακού οικοδομήματος που να αντικειμενικοποιεί τα ίχνη του παρελθόντος, που να συνδέει σε τελική ανάλυση το παρόν με το παρελθόν, τότε πολύ πιθανώς οι πράξεις αυτές να είχαν χαθεί από τη συλλογική μνήμη ή να ετίθεντο υπό αμφισβήτηση.
Αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετούν τα μνημεία που κατασκευάστηκαν μετά τη λήξη του ελληνικού εμφυλίου σε διάφορα σημεία αναφοράς και των δύο πλευρών, με κυρίαρχο βέβαια το μνημείο της «Πηγάδας» στον Μελιγαλά Μεσσηνίας.
Στη συνέχεια προσπάθησα να χωρίσω σε περιόδους τις τελετές μνήμης που λαμβάνουν χώρα εκεί, περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά της κάθε μίας απ’ αυτές.
Η αναφορά μου στον Άρη ως επικεφαλής των ανδρών του ΕΛΑΣ δεν περίμενα ομολογουμένως να δημιουργήσει τέτοιες αντιδράσεις. Θεωρούσα πως το ζήτημα αυτό είχε λυθεί προ πολλού. Τελικά μάλλον έκανα λάθος.
Θα ήθελα λοιπόν, σεβόμενος τον χώρο που μου διέθεσε γι’ αυτό η έγκριτη εφημερίδα «Πρώτο Θέμα», αλλά και την ιστορία του κ. Χαριτόπουλου, να επισημάνω καλοπροαίρετα ορισμένες επισημάνσεις όσον αφορά τον Άρη και την «Πηγάδα»:
Α) Σχετικά με τα Τάγματα Ασφαλείας: Δεν θα διαφωνήσω με τις απόψεις του κ. Χαριτόπουλου σχετικά με τα Τ.Α., ωστόσο ας μου επιτραπεί να τις χαρακτηρίσω αρκετά γενικευτικές και ξεπερασμένες ερευνητικά. Δεν υπάρχει δηλαδή αμφιβολία ότι τα Τ.Α. εξοπλίστηκαν και οργανώθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής με κύριο σκοπό την «εξοικονόμηση γερμανικού αίματος» στις συγκρούσεις με τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις. Όμως, το παράδοξο της ίδρυσής τους όχι από την πρώτη στιγμή της Κατοχής (όπως θα ήταν λογικό και αναμενόμενο) αλλά όταν ήταν πλέον ξεκάθαρη η ήττα των δυνάμεων του Άξονα, η στελέχωσή τους από δημοκρατικούς κυρίως αξιωματικούς (στην πρώτη τουλάχιστον φάση της δημιουργίας τους), η παρουσία στους κόλπους τους ανδρών με ποικίλα κίνητρα (από λούμπεν στοιχεία έως πρόσωπα που είχαν ανοιχτούς λογαριασμούς με το ΕΑΜ και αναζητούσαν προστασία ή εκδίκηση), φρονώ ότι θα πρέπει τουλάχιστον να μας προβληματίσουν ώστε να συνεχίσουμε να ερευνάμε τα κίνητρα και τις ενέργειες αυτών των ανθρώπων, απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις και ιδεολογικές αγκυλώσεις (βλ. σχετ.: «Η αυτολογοκριμένη μνήμη: Τα Τάγματα Ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη» του Τ. Κωστόπουλου, «Ορθοκωστά» του Θαν. Βαλτινού και «Εμφύλια Πάθη» των Καλύβα-Μαραντζίδη). Η καταδίκη τους βέβαια υπήρξε απόλυτη και σαφής από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, αν και στη συνέχεια οι πολιτικές δυνάμεις που ήταν αντίθετες στο ΕΑΜ έκλεισαν πολλές φορές το «μάτι» στα Τ.Α. και τους ιδρυτές τους για μια μελλοντική «άφεση αμαρτιών» που δεν άργησε να έρθει, νωρίτερα απ’ ότι θα περίμενε κανείς.
Β) Η συμμετοχή του Άρη στα γεγονότα της «Πηγάδας»: Ο Άρης – σύμφωνα με τις πηγές – βρέθηκε την άνοιξη του 1944 στην Πελοπόννησο (βλ. «Η εθνική αντίσταση στη Μεσσηνία και τους γύρω νομούς» του Γρ. Κριμπά), οργανώνοντας τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ ώστε να αντιμετωπίσουν τις γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν εκεί (υπολογίζονταν σε 18.000) και των Ταγμάτων Ασφαλείας (ανέρχονταν περίπου σε 5.500). Στις 31 Μαΐου μάλιστα η διοίκηση της 3ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ έλαβε επιστολή του ιδίου (ως επικεφαλής του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ) με τίτλο «Σχέδιο ενεργείας» (βλ. ΕΛΑΣ, Γενικόν Στρατηγείον, Κλιμάκιον Πελοποννήσου, Επιτελικόν Γραφείον ΙΙΙ, Αριθ. Ε.Π.Ε. 14. ΑΣΚΙ, Αρχείο Κ.Κ.Ε., κ. 496, Φ 30/4/146). Αυτό το σχέδιο περιείχε σαφείς οδηγίες για το τι όφειλε να πράξει κάθε στρατιωτική μονάδα του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο, αμέσως μόλις λάμβανε χώρα η αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής. Στο τέλος μάλιστα, ο Άρης, τόνιζε πως τα τμήματα του ΕΛΑΣ θα έπρεπε να έχουν ως πρώτιστο και αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη των αστικών κέντρων, τη διατήρηση του ελέγχου τους μέσω της «Λαϊκής εξουσίας» και την «…δια παντός τρόπου και παντί σθένει διάλυσιν των Ταγματασφαλιτών». Οι εντολές επομένως από πλευράς του σχετικά με τα Τ.Α. ήταν σαφέστατες και προφανώς τηρήθηκαν κατά γράμμα στη συνέχεια.
Οπωσδήποτε δεν ήταν παρών στη μάχη που έλαβε χώρα στον Μελιγαλά από τις 13 έως τις 15 Σεπτεμβρίου. Ως επικεφαλής των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο δεν υπήρχε λόγος να βρίσκεται εκεί. Είχε εκδώσει τις οδηγίες του, ενημερωνόταν διαρκώς από τον ασύρματο για την πορεία της μάχης και έδινε εντολές για την τελική επικράτηση των τμημάτων του. Όταν πληροφορήθηκε για την κατάληψη του Μελιγαλά, ξεκίνησε μαζί με τη σωματοφυλακή και μεγάλο μέρος του 11ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που βρισκόταν στην Αρκαδία για να επιθεωρήσει την κωμόπολη και να εξετάσει την κατάσταση. Οι περισσότεροι απ’ όσους αναφέρονται στην παρουσία του στον Μελιγαλά, τον εμφανίζουν να έφτασε αμέσως μετά τη λήξη της μάχης (το απόγευμα της 15ης Σεπτεμβρίου), ενώ η ίδια η εφημερίδα «Ελεύθερη Μεσσηνία» του ΕΑΜ, γράφει σε ανταπόκρισή της στις 16 Σεπτεμβρίου: «Στο Μελιγαλά έφθασαν, μετά τη μάχη δυνάμεις του 11 Συντάγ/τος καθώς κι’ ο θρυλικός Άρης με τους ιππείς του». Ο ίδιος και οι δικοί του περιέγραψαν την παρουσία τους στον Μελιγαλά περίπου ως μια σύντομη στάση πριν τις μάχες που ακολούθησαν σε Γαργαλιάνους και Πύλο, αρνούμενοι για προφανείς λόγους να παραδεχθούν την εκεί παραμονή τους, όπως αξιωματικά δέχεται και ο κ. Χαριτόπουλος. Η πραγματικότητα όμως και η λογική τους διαψεύδουν. Θα χρησιμοποιήσω και πάλι μια εφημερίδα του ΕΑΜ, τη «Λαϊκή Νίκη» της 18ης Σεπτεμβρίου, η οποία θα γράψει τα εξής: «…από χτες το απόγευμα (17.9.1944) η Καλαμάτα φιλοξενεί τον εκπρόσωπο του Γεν. Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο συναγ. Άρη Βελουχιώτη και τους γενναίους του ιππείς». Σε αυτή την περίπτωση, δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν: Ή ότι ο Άρης και οι σύντροφοί του ψεύδονται ή ότι η είδηση στη συγκεκριμένη εφημερίδα δημοσιεύθηκε προκαταβολικά, και ενώ ο Άρης είχε αποφασίσει τελικά να κατευθυνθεί προς Γαργαλιάνους και Πύλο και όχι προς Καλαμάτα. Ωστόσο η άφιξή του τεκμαίρεται και από μία αναφορά που απέστειλε ο Βρετανός Λοχαγός του ΒΣΑ Donald Gibson προς τη Force 133 στις 18/9/1944. Σε αυτήν αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα εξής: «Ο Άρης όστις διοικεί νυν την 3ην Μεραρχίαν του ΕΛΑΣ αφίχθη εκ ΜΕΛΙΓΑΛΑ την 17ην Σεπτεμβρίου μετά του Επιτελείου του και περί τους 1000 αντάρτας…» (βλ. ΔΙΣ 801/Β/11. Ημερήσιον Δελτίον της ΦΟΡΣ 133 υπ’ αριθ. 397, 21 Σεπτεμβρίου 1944, σελ. 2).
Από όλες αυτές τις πηγές είναι πλέον φανερό πιστεύω πως ο Άρης δεν ήταν απλώς περαστικός από τον Μελιγαλά, αλλά κατέλυσε στη μικρή κωμόπολη από τις 15 έως τις 17 Σεπτεμβρίου, δηλαδή το διάστημα κατά το οποίο έλαβαν χώρα τα γεγονότα της «Πηγάδας».
Κατά τις ημέρες της εκεί παρουσίας του, υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενες πηγές σχετικά με τη συμπεριφορά του, ανάλογα με την πολιτική-ιδεολογική τοποθέτηση του καθενός. Στα έργα όσων αρέσκονται στην αγιογραφική περιγραφή του Άρη και του κόμματός του (το οποίο στη συνέχεια τον αποκήρυξε) υπερτονίζονται πράξεις αλτρουισμού και γενναιοψυχίας που έδειξε (απελευθέρωση αιχμαλώτων γυναικόπαιδων, επιλεκτική απελευθέρωση γερόντων κ.λπ.). Αντίθετα σε κείμενα όσων προτιμούν να βλέπουν στο πρόσωπό του έναν δαίμονα, ο Άρης και οι σύντροφοί του παριστάνονται ως αιμοσταγείς κατά συρροή δολοφόνοι, που σφάζουν με κάθε μέσο και τρόπο αθώους πολίτες και γυναικόπαιδα.
Γι’ αυτές τις στιγμές, όσες μαρτυρίες υπάρχουν, ανήκουν είτε στο «εθνικόφρον» είτε στο «εαμικό» στρατόπεδο και πιθανότατα βρίθουν ανακριβειών, έχοντας ταυτόχρονα την τάση του εξωραϊσμού των «δικών» μας και δαιμονοποίησης των «άλλων». Όσο απουσιάζει μια σοβαρή έρευνα που να μην έχει προαποφασίσει τα συμπεράσματά της ο ενεργών, δεν μπορούμε να εκφράσουμε με βεβαιότητα το τι ακριβώς συνέβη.
Η παρουσία όμως του Άρη το κρίσιμο τριήμερο στον Μελιγαλά ως επικεφαλής των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, οδηγεί στο λογικό συμπέρασμα πως ο ίδιος και το επιτελείο του σχεδίασαν και κατεύθυναν τις ομαδικές σφαγές που ακολούθησαν είτε εκτελώντας οι ίδιοι όσους είχαν καταδικαστεί με συνοπτικές διαδικασίες σε θάνατο είτε επιτρέποντας σε ομάδες «αγανακτισμένων» να ολοκληρώσουν το «έργο» τους.
Γ) Συμπεράσματα
Εκείνο όμως που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα, είναι πως ο αριθμός των νεκρών (οι περισσότερες πηγές και των δύο πλευρών τους ανεβάζουν στους 800 περίπου) και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν οι σωροί τους στη συνέχεια (απόρριψή τους στην «Πηγάδα») έβλαψαν ανεπανόρθωτα τον αγώνα του ΕΑΜ, αμαυρώνοντας την προσπάθεια των αγωνιστών του για σύλληψη και τιμωρία όσων πραγματικά πρόδωσαν την πατρίδα. Βλαπτική υπήρξε η εξέλιξη και για τον «εθνικόφρονα» κόσμο, ο οποίος ταυτίστηκε (εκών-άκων) με τον δωσιλογισμό, προσφέροντάς του στη συνέχεια κάλυψη για να επιβιώσει και άφεση αμαρτιών για να αναδειχθεί σε κάθε δραστηριότητα του δημόσιου βίου στην Ελλάδα. Εντέλει, η μόνη ωφελημένη πλευρά από τα γεγονότα του Μελιγαλά ήταν εκείνη των δωσιλόγων· οι μαζικές εκτελέσεις χωρίς ουσιαστικά δίκη, στις οποίες περιλαμβάνονταν και πρόσωπα με «προβληματική» συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της Κατοχής, τους εξάγνισαν, περνώντας τους από την εθνική «κολυμβήθρα του Σηλωάμ» και τους ανέδειξαν σε «ηρωικές» μορφές του αγώνα εναντίον του «σλαβοκίνητου κομμουνισμού», ένα αφήγημα που κράτησε δεκαετίες αργότερα και κατέρρευσε μαζί με τη χούντα το ’74. Και σ’ αυτό το αφήγημα η συμβολή του Άρη υπήρξε θεωρώ καθοριστική…"
http://www.platy-kalamatas-messinias.gr/2017/02/blog-post_13.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου