Η οπορτουνιστική Πλατφόρμα του Μάρκου Βαφειάδη.

Γράμμα

του Μάρκου Βαφειάδη

Προς το ΠΓ της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ

Μάρκος Βαφειάδης (1906-1992)
(Φωτογραφία από Keystone-France/Gamma-Keystone
 μέσω Getty Images)

   Απ' το κόμμα μας λείπουν, σχεδόν από παράδοση, η εσωκομματική δημοκρατία και οι εκάστοτε καθοδηγήσεις δεν έκαναν ποτές σοβαρή αυτοκριτική των λαθών τους. Κάθε αντίθετη απόπειρα που γίνεται, πνίγεται με τρόπο αντικομματικό. Οι καθοδηγήσεις του Κόμματος αντί να σου ανοίγουν το δρόμο για θαρρετή σκέψη, σου σκοτώνουν τη σκέψη. Έτσι, τα στελέχη μας δεν εκφράζουν καθαρά τη γνώμη τους. Δεν τολμούν να μιλήσουν για βασικά ζητήματα, αντίθετα απ' ό,τι βάζει η καθοδήγηση. Αυτό το καθεστώς δημιουργεί ένα είδος εκφυλισμού των στελεχών και της κομματικής νοοτροπίας. Ανώτερα στελέχη μας εξαρτούν την ανάδειξη τους απ' την ανοχή και τη σιωπή. Δημιουργείται το καθεστώς της κολακείας, ποιος περισσότερο θα λιβανίσει αυτό που λέει η καθοδήγηση, και το Κόμμα οδηγιέται σε σοβαρά λάθη. Χαραχτηριστική είναι η περίπτωση της 3ης και της 4ης Ολομέλειας που συνήλθαν το 1947 και 1948. Από το 7ο Συνέδριο και εδώ είχαν μεσολαβήσει σοβαρά γεγονότα. Η πολιτική του κόμματος μας είχε περάσει από εξαιρετικές δοκιμασίες. Δικαιολογημένα περίμεναν τα μέλη και τα στελέχη του Κόμματος, οι εκατοντάδες χιλιάδες οπαδοί του Κόμματος, μια σαφή απάντηση στα γεγονότα αυτά. Μα αυτό δεν έγινε. Ούτε στην 3η ούτε στην 4η Ολομέλεια η καθοδήγηση δεν έθιξε τα λάθη της, μα ούτε έριξε μια ματιά να δει αν υπάρχουν τέτια ή όχι.

   1. Η 2η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ. Η λαθεμένη τοποθέτηση των λαθών της ηγεσίας του κόμματος μας στη γερμανοφασιστική κατοχή και το Δεκέμβρη, ότι δηλαδή πάθαμε στρατιωτική ήττα όχι και πολιτική, οδήγησε το κόμμα μας σε περιττούς παλικαρισμούς και σε μια άσκοπη κατανάλωση της μεγάλης επιρροής του Κόμματος που είχε κερδίσει στην κατοχή. Η 2η Ολομέλεια του κόμματος μας συνήλθε προ των εκλογών. Σ' αυτή σχεδόν δεν συζητήθηκε το ζήτημα των εκλογών. Έμεινε ανοιχτό αν θα πάρουμε μέρος ή όχι. Αντίθετα, στη στρατιωτική σύσκεψη που 'γινε στο τέλος της Ολομέλειας φάνηκε ότι η καθοδήγηση του Κόμματος προσανατολίζεται μάλλον για ένοπλη εξέγερση, για ανατροπή της αντίδρασης. Σαν συνέπεια είχε να οδηγηθεί το Κόμμα στην επίσης λαθεμένη θέση άρνησης, στην απόφαση αποχής απ' τις εκλογές της 31 του Μάρτη.

   Μπορούμε να πούμε ότι αυτή ήταν και η επιδίωξη των Αγγλοαμερικανών και της αντίδρασης, με κεντρική επιδίωξη να χτυπήσουν αποφασιστικά το επαναστατικό κίνημα, πέτυχαν με την απόφαση μας της αποχής να δημιουργήσουν το κατάλληλο κλίμα για τους σκοπούς τους. Πέτυχαν να μας απομονώσουν, αφαιρώντας από μας κάθε δυνατότητα νόμιμης δράσης, που δίνονταν απ' το γεγονός ότι η αντίδραση ήταν υποχρεωμένη να κρατάει τα δημοκρατικά προσχήματα, παρά την επιδίωξη της να θέσει εκτός μάχης τις δυνάμεις του κόμματος μας με φασιστική βία. Η συμμετοχή μας στις εκλογές δεν θα μας εμπόδιζε να δράσουμε και ένοπλα σαν απάντηση στις δολοφονίες και τους τραμπουκισμούς της αντίδρασης μετεκλογικά. Η απόφαση της αποχής πάρθηκε απ' το ΠΓ και μπήκε σαν τέτια στο Κόμμα. Μα αντίθετα, πήραμε μέρος στο δημοψήφισμα που έγινε ύστερα από 6 μήνες, που η κατάσταση στη χώρα ήταν ασύγκριτα χειρότερη, γιατί η εξουσία της αντίδρασης είχε νομιμοποιηθεί και οι πιθανότητες επιτυχίας ήταν πολύ λιγότερες. Λογική συνέπεια της αποχής απ' τις εκλογές, που απέβλεπε στο ν' αφήσει ανοιχτό το πρόβλημα της εξουσίας; έπρεπε να είναι και αποχή απ' το δημοψήφισμα που ήταν καθεστωτικό ζήτημα. Η νίκη της αντίδρασης στις εκλογές δυνάμωσε σε αφάνταστο βαθμό την επίθεση της αντίδρασης ενάντια στο λαϊκοδημοκρατικό κίνημα, έδοσε τη δυνατότητα ακόμα πιο άμεσης επέμβασης των Άγγλων και Αμερικάνων.

   Η μετεκλογική κατάσταση δημιούργησε ένα είδος κάλμας του λαϊκού κινήματος. Χαραχτηριστικό είναι ότι σχεδόν καμιά απ' τις απεργίες που οργανώθηκαν στο διάστημα αυτό δεν πέτυχε. Οι οργανώσεις μας άρχισαν να χάνουν το σφρίγος και τη δραστηριότητα τους.

   2. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΕΝΟΠΛΟΥ ΑΓΩΝΑ. Το Κόμμα δεν ξεκίνησε με πίστη και απόφαση να επικρατήσει το ένοπλο λαϊκό κίνημα, θέλησε να το χρησιμοποιήσει σα μέσον εκβιασμού για την αντιμετώπιση της κατάστασης που προέκυψε απ' τη Βάρκιζα και μετεκλογικά. Αντί να επιστρατεύσει όλες του τις δυνάμεις και να τραβήξει αποφασιστικά προς ένοπλο αγώνα (πολλές θα ήταν οι πιθανότητες να ξεσηκωθεί και ένα πλατύ κίνημα μέσα στις πόλεις με αποφασιστικά χτυπήματα) μετά τις εκλογές, καθιέρωσε μια μεσοβέζικη πολιτική. Υπερεχτίμησε τις νόμιμες δυνατότητες που απόμειναν, δημιούργησε αυταπάτες μέσα στο Κόμμα και το λαό για ειρηνική λύση του ελληνικού προβλήματος. Καμιά απ' τις οργανώσεις του Κόμματος δεν είχε ξεκαθαρισμένη θέση για το πού τραβάμε. Αναφέρομαι σε μερικά χαραχτηριστικά γεγονότα. Όλο το χρόνο του 1946 και τις αρχές του 1947 είχαμε πολύ γερές βάσεις μέσα στον μοναρχοφασιστικό στρατό. Πολλές μονάδες στην πλειοψηφία τους αποτελούνταν από επο-νίτες, εργάτες μέλη του Κόμματος, αγρότες του ΑΚΕ κλπ. Δεν είχε προλάβει ακόμα η αντίδραση να δημιουργήσει τον αναγκαίο μηχανισμό για να ξεκαθαρίσει το στρατό που είχε βιαστικά δημιουργήσει. Το Κόμμα έβαλε τη θέση να μη θέσουμε ζήτημα να περάσουν οργανωμένα στρατιωτικά τμήματα στο αντάρτικο, αλλά μεμονωμένα και με εντολή.

   Μέχρι τον Οχτώβρη και σε συνέχεια, ελάχιστα κομματικά στελέχη στάλθηκαν στο αντάρτικο και 150-200 μαχητές απ' τις πόλεις, τη στιγμή που κατά χιλιάδες συλλαμβάνονταν τα στελέχη και τα μέλη του Κόμματος για το εκτελεστικό απόσπασμα, τις φυλακές και τις εξορίες. Όταν στα τέλη του Σεπτέμβρη βγήκα στο βουνό, έθεσα το ζήτημα αυτό στις οργανώσεις της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, όπως και στις καθοδηγήσεις. Η απάντηση που έδοσε η Μακεδονία στο σύντροφο που έστειλα το Νοέμβρη του 1946, ήταν ότι δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι παλεύουμε για συμφιλίωση και οι αξιώσεις μας να είναι περιορισμένες, ότι πρωτεύει η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος κλπ. Σωστά ότι ούτε στιγμή δεν έπρεπε το Κόμμα να σταματήσει την οργάνωση του μαζικού κινήματος στις πόλεις. Εδώ, όμως έμπαινε ζήτημα καταρχήν για πόλεις μικρές, κοντά στο βουνό και με αγροτική σύνθεση, αλλά με συνειδητοποιημένο επαναστατικό κίνημα. Πόλεις που ήταν ανταρτομάνες του ΕΛΑΣ και είχαν χιλιάδες μαχητές του ΕΛΑΣ. Οι καθοδηγήσεις των οργανώσεων σ' αυτές τις πόλεις δεν πήραν καμιά εντολή να βγάλουν έξω μαχητές και ήταν επόμενο, λόγω της ιδιόμορφης θέσης τους, να χτυπηθούν απ' την αντίδραση. Αλλά και απ' τις μεγάλες πόλεις δεν έγινε σχεδόν καμιά προσπάθεια μέχρι τον Ιούνη του 1947 να βγουν στελέχη και μαχητές στο βουνό. Όταν αυτά τα ζητήματα τα έθεσα υπόψη του Ιωαννίδη το Νοέμβρη του 1946 με γράμμα μου, η απάντηση ήταν, να βγουν στελέχη κλπ., στο βουνό είναι δουλιά της Αθήνας και ότι δεν είναι σωστό να εκτεθούν στις ταλαιπωρίες του χειμώνα και άλλα στελέχη. Φανερό είναι ότι το Κόμμα δεν είχε ξεκαθαρισμένη θέση για το πού τραβάμε. Η περίοδος απ' τις εκλογές του 1946 μέχρι το Μάρτη του 1947, ήταν περίοδος που δίνονταν οι μεγαλύτερες δυνατότητες για μια αποφασιστική επικράτηση μας σε ορισμένες βασικές περιοχές. Δεν μπορούσαν οι περισσότεροι απ' τα χιλιάδες στελέχη και μέλη του Κόμματος να περάσουν στις Λαϊκές Δημοκρατίες που ήταν τόσο εύκολο απ' τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία; Αυτή η δουλιά δεν έγινε έγκαιρα ούτε για μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, που ήταν απαραίτητοι στο βουνό. Γεγονός είναι ότι χάσαμε τη μοναδική σχεδόν ευκαιρία που μας δίνονταν αυτή την περίοδο γιατί ο μοναρχοφασισμός ήταν απροετοίμαστος και με αποφασιστική προώθηση του ένοπλου αγώνα θα ήταν δυνατό να δημιουργήσουμε σοβαρές προϋποθέσεις για αποφασιστικό χτύπημα και ανατροπή του μοναρχοφασισμού σε ορισμένες περιοχές.

   3. 3η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Στο διάστημα του 1947 είχαν γίνει σοβαρές αλλαγές στη χώρα. Η αγγλική κατοχή αντικαταστάθηκε απ' την αμερικάνικη. Η ενίσχυση του μοναρχοφασισμού δυνάμωσε. Ο μοναρχοφασιστικός στρατός αρκετά ξεκαθαρίστηκε και αναδημιουργήθηκε. Στις πόλεις οι οργανώσεις μας διαλύθηκαν με εκτελέσεις και χιλιάδες συλλήψεις. Τα χωριά, ιδιαίτερα στη Μακεδονία αλλά και σε άλλες περιοχές, άδειασαν με βία απ' τους κατοίκους. Τον Απρίλη άρχισε ο μοναρχοφασισμός τις επιχειρήσεις ενάντια μας. Παρά τις πολλές δυσκολίες, το αντάρτικο αντιμετώπισε με επιτυχία τον εχθρό αρχικά στην Κεντρική Πίνδο και όλο το 1947 σ' όλες σχεδόν τις περιοχές. Αλλά ο μοναρχοφασισμός είχε κατορθώσει να δημιουργήσει στις πόλεις και στην ύπαιθρο μια κατάσταση απομόνωσης μας. Χωρίς να παρθεί υπόψη η κατάσταση αυτή τα τέλη του Ιούνη το Γενικό Αρχηγείο περιεβλήθηκε και με κυβερνητική δικαιοδοσία. Άρχισαν να εκδίδονται σειρά από βασικά διατάγματα που απασχολούν τη χώρα και το λαό μας. Όταν το Σεπτέμβρη συνήλθε η 3η Ολομέλεια (6 μέλη της ΚΕ και 4 στελέχη του στρατού) πάρθηκαν αποφάσεις πέρα για πέρα ανεδαφικές. Αυτές εκφράζανε τις επιθυμίες μας όχι όμως και την πραγματικότητα. Η ζωή απέδειξε ότι εμείς σαν καθοδηγητές του αντάρτικου δεν κατορθώσαμε να εκτιμήσουμε όσο πρέπει σωστά την κατάσταση της χώρας παρ' όλο που με τηλεγράφημα μου τον Αύγουστο κατατόπιζα την καθοδήγηση του Κόμματος ότι μέσα στο Λαό υπάρχει ένα μούδιασμα ένα είδος μη πεποίθησης για τη νίκη και έλεγα και τη γνώμη μου ότι μπορούμε να ενεργήσουμε σοβαρά την άνοιξη αν το Κόμμα είναι σε θέση να σπάσει την κατάσταση αυτή, να επιστρατεύσει όλες του τις δυνάμεις και να εξασφαλίσει ανεφοδιασμό του ΔΣΕ με πολεμικό υλικό σ' όλες τις περιοχές. Το κομμάτι του ΠΓ (Ζαχαριάδης, Ιωαννίδης, Ρούσος) (δεύτερο κλιμάκιο) δεν είχε σαφή αντίληψη του τι του γίνεται στις πόλεις και στις περιοχές της υπαίθρου που είχε άμεση επαφή. Οι αποφάσεις της 3ης Ολομέλειας πάρθηκαν κάτω από μια ατμόσφαιραπανηγυρισμού. Συμφωνήσαμε πέρα για πέρα με τις θέσεις που έβαλε το ΠΓ. Αμέσως μετά την 3η Ολομέλεια, τους μήνες Οχτώβρη, Νοέμβρη και Δεκέμβρη η ζωή απόδειξε ότι: 1) Δεν είχαμε στρατολογική βάση αρκετή για να είμαστε σε θέση να φτάσουμε τον αριθμό των 50-60 χιλιάδων αντρών που καθόρισε η Ολομέλεια. 2) Δεν είμαστε σε θέση να καταλάβουμε αστικά κέντρα μέχρι την άνοιξη σύμφωνα με την Ολομέλεια. Συνεπώς τα δυο βασικά προβλήματα, δηλαδή η συγκρότηση των στρατηγικών εφεδρειών και η ενέργεια επιθέσεων κατά αστικών κέντρων, κατάληψη και κράτημα τους, δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν. Τον Οχτώβρη η επίθεση μας κατά του Μετσόβου απότυχε. Όταν ύστερα από ένα μήνα μπήκε στο ΠΓ ζήτημα να επιτεθούμε κατά της Κόνιτσας, εκφράστηκα ότι δεν θα μπορέσουμε να καταλάβουμε την πόλη με κατά μέτωπο επίθεση, ότι βιαζόμαστε, γιατί ούτε τα υλικά μέσα που είχαμε ούτε οι δυνάμεις μας είναι αρκετές για τέτια ενέργεια, ότι ο εχθρός έχει τη δυνατότητα μετακίνησης πολλαπλάσιων δυνάμεων και ασύγκριτα μεγαλύτερα μέσα. Μα οι σύντροφοι επέμειναν διαρκώς στο χτύπημα των πόλεων. Ύστερα απ' τα πιο πάνω ρωτήθηκε το Αρχηγείο Μακεδονίας και βεβαίωσε ότι μπορούμε να καταλάβουμε την Κόνιτσα. Στην Κόνιτσα τα τμήματα μας πολέμησαν με ηρωισμό επί 7 μέρες και δόσαμε 650 νεκρούς και τραυματίες. Η πόλη δεν καταλήφτηκε. Όταν στην κομματική σύσκεψη στις 15 του Γενάρη που πήραν μέρος πολιτικά και στρατιωτικά στελέχη (ανώτερα και κατώτερα) στο συμπληρωματικό μου λόγο — παρ' όλο που τον είχα γραμμένο με άλλο πνεύμα — είπα ότι ένας απ' τους λόγους — μαζί με τα λάθη μας — που δεν πήραμε την Κόνιτσα είναι ότι είμαστε ακόμα από άποψη οργάνωσης, μέσων και δυνατοτήτων περισσότερο αντάρτες παρά ταχτικός στρατός και ότι δεν είμαστε ακόμη σε θέση να ενεργήσουμε σοβαρές επιθέσεις σε κέντρα, ο σ. Ζαχαριάδης σηκώθηκε όρθιος θυμωμένος και με συνεχείς έντονες διακοπές αναγκάστηκα να μην προχωρήσω. Το ίδιο βράδυ κάλεσε σε συνεδρίαση τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, χωρίς να παρθεί απόφαση του ΠΓ (Εγώ τουλάχιστο δεν ήξερα. Είμαι μέλος της Γραμματείας του ΠΓ), και έθεσε το ερώτημα αν είναι σωστές οι αποφάσεις της 3ης Ολομέλειας. Μόλις μίλησαν 3-4 σύντροφοι με ρώτησε: Τι λέει ο Μάρκος; Είναι σωστές οι αποφάσεις; Είπα ναι και αμέσως διέλυσε τη συνεδρίαση.

   4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΦΕΔΡΕΙΩΝ. Το Νοέμβρη, μόλις είχε έρθει ο Ζαχαριάδης στο βουνό, το ΠΓ συζήτησε αυτό το ζήτημα. Υποστήριξα ότι είναι ασύμφορο να αδυνατίσουμε αυτή τη στιγμή τα αρχηγεία παίρνοντας για εφεδρεία μας μέρος απ' τις δυνάμεις που διαθέτουν. Γιατί αυτό το αδυνάτισμα θα είχε για συνέπεια και το αδυνάτισμα της δράσης τους, κατά συνέπεια και μικρότερη στρατολογία. Πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα από τα μέσα του 1947, η στρατολογία στον ΔΣΕ είχε πάρει σχεδόν ολότελα βίαιο χαραχτήρα. Η εθελοντική κατάταξη δεν έφτανε ούτε τα 10%. Για να μπορείς να κάνεις στρατολογία επιβάλλονταν όχι συγκέντρωση αλλά άπλωμα των δυνάμεων διείσδυσης σε χώρους που υπήρχε στρατεύσιμο υλικό. Συνεπώς η πορεία της συγκρότησης της εφεδρείας μας έπρεπε να ήταν ανάλογη. Να παρθούν για εφεδρεία όχι από τα υπάρχοντα τμήματα, αλλά ανάλογα με την αύξηση της δύναμης που θα γίνονταν κατά αρχηγεία. Επικράτησε όμως η άλλη θέση για άμεση συγκέντρωση τμημάτων και αποφασίστηκε μέχρι το Μάρτη να φτάσει η εφεδρική αυτή δύναμη τους 14 χιλιάδες άντρες. Αυτή η απόφαση δεν πραγματοποιήθηκε. Μέχρι τον Ιούνη η συνολική δύναμη της εφεδρικής μονάδας ήταν 5.500. Πρέπει να πω ότι για το ζήτημα αυτό αναγκάστηκα να μη μιλήσω περισσότερο γιατί ο Ζαχαριάδης αντί άλλο επιχείρημα είπε: Ο Μ. ξέρει να πολεμάει και αντιμετωπίζει από άποψη ταχτικής καλά τα ζητήματα. Αλλά δεν καταλαβαίνει, δεν μπορεί να συλλάβει τα στρατηγικά προβλήματα, όπως είναι το ζήτημα της εφεδρείας.

   5. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΔΚ. Αυτή ήταν πρόωρη. Όταν μπήκε το πρόβλημα σε συζήτηση στο ΠΓ είπα ότι κάπως βιαζόμαστε. Ρώτησα αν υπάρχουν πιθανότητες αναγνώρισης και πρότεινα πρόεδρο της τον Ιωαννίδη. Ήταν μερικές μέρες πριν από τη μάχη της Κόνιτσας. Ο Ζαχαριάδης είπε ότι θα πάρουμε την Κόνιτσα, θα φτιάξουμε την κυβέρνηση και πιθανόν ν' αναγνωριστούμε. Στις 24 Δεκέμβρη, μια μέρα πριν τη μάχη της Κόνιτσας, είχε δοθεί απ' το ραδιοσταθμό μας η συγκρότηση της. Η αλήθεια είναι ότι το γεγονός αυτό προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό μέσα στον ΔΣΕ αλλά δημιουργήθηκε χωρίς τις αναγκαίες προϋποθέσεις και σήμερα δεν εκφράζεται, δεν υπάρχει παρά μονάχα στα Διατάγματα και τους νόμους που φτιάχνει.

   6. 4η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Έγινε τα τέλη του Ιούλη 1948. Πήραν μέρος 10 σύντροφοι. Την εισήγηση έκανα εγώ με πρόταση του Ζαχαριάδη, που μου είπε ότι θα μιλήσεις για τις μάχες του Γράμμου και τη δράση του ΔΣΕ στις άλλες περιοχές, και θα βάλεις τα καθήκοντα. Προηγήθηκαν δυο συνεργασίες. Τα ίδια τα γεγονότα έδειχναν ότι πρέπει να γίνει μια κριτική ανασκόπηση, τουλάχιστον της περιόδου που μεσολάβησε απ' την 3η Ολομέλεια και δω. Γιατί μόνο έτσι μπορούσε σωστά να προσανατολιστεί η 4η Ολομέλεια. Έκανα ένα σχέδιο και το πήγα στον Ζαχαριάδη. Είπε πως αν δεν πραγματοποιήθηκαν οι αποφάσεις της 3ης Ολομέλειας, αυτό οφείλεται στο ότι δεν κάναν το καθήκον τους οι κομμουνιστές κλπ. Έτσι οδηγηθήκαμε ακόμα μια φορά σε αποφάσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα περισσότερο από κείνες της 3ης Ολομέλειας. Αντί να βγούμε καθαρά και τίμια να πούμε στην Ολομέλεια τους πραγματικούς λόγους, που δεν πραγματοποιήθηκαν οι αποφάσεις της 3ης Ολομέλειας, προσπαθήσαμε με μπαλώματα να δικαιολογήσουμε τα λάθη μας. Η απόφαση γράφτηκε ολόκληρη από τον Ζαχαριάδη. Κανένας απ' τους παρόντες συντρόφους, ούτε στην εισήγηση, ούτε στην απόφαση έφερε σοβαρές αντιρρήσεις. Είναι γεγονός ότι ο μοναρχοφασισμός έχει τα χάλια του. Αλλά να λέμε ότι είναι με ξύλινα πόδια και ότι από κάθε άλλη φορά είναι πιο κοντά η ανατροπή του είναι κάτι που χάνει τη σοβαρότητα του και εκθέτει το Κόμμα και το κίνημα σε κινδύνους.

  7. ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ. Α) Ο  μ ο ν α ρ χ ο φ α σ ι σ μ ό ς : Με κύριο στήριγμα τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό που ολοκληρώνει την κατοχή και κυριαρχεί στη χώρα μας παρά τα οικονομικά χάλια του και τις φαγωμάρες, που υπάρχουν ανάμεσα στις διάφορες κλίκες, ο μοναρχοφασισμός κατόρθωσε να πετύχει μια σχετική πολιτικοστρατιωτική σταθεροποίηση που εκφράζεται: α) με την εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού και τη δημιουργία ενός καθεστώτος φασιστικής βίας, β) με τη διατήρηση της κυβέρνησης Τσαλδάρη-Σοφούλη επί ένα χρόνο με κύρια επιδίωξη την εξουδετέρωση και υποταγή του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος, γ) με το ότι ο μοναρχοφασιστικός στρατός που, παρά την αποτυχία του να δόσει σοβαρά χτυπήματα ενάντια στον ΔΣΕ, εξακολουθεί να πολεμάει επί δυο χρόνια χωρίς υπολογίσιμα κρούσματα στάσεων, προσχώρησης στον ΔΣΕ, λιποταξίες κλπ. Ο μοναρχοφασισμός έχει όχι μόνο τη δυνατότητα της αναπλήρωσης των απωλειών του στρατού του, αλλά και της κανονικής του αύξησης αριθμητικά, αρκεί να δόσουν τα μέσα οι Αμερικάνοι, δ) ο μοναρχοφασισμός κρατάει όλα τα μεγάλα και μικρά κέντρα, όλες σχεδόν τις οδικές αρτηρίες και σοβαρά στηρίγματα στην ύπαιθρο, ε) πήρε με τη βία όλες τις διοικήσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων και κάθε απεργιακή εκδήλωση ή διαμαρτυρία των εργαζομένων για την άθλια οικονομική τους κατάσταση πνίγεται. Έθεσε εκτός νόμου όλες τις μαζικές πολιτικές οργανώσεις και τα δημοκρατικά κόμματα (ΕΠΟΝ, Δημοκρατικοί Σύλλογοι, Κομμουνιστικό Κόμμα κλπ.) και κατόρθωσε με εκτελέσεις κλπ, να εξαναγκάσει τους οπαδούς του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος στις πόλεις και στους χώρους της υπαίθρου που ελέγχει, σε σιωπή και ανοχή.

   Β) Τ ο  λ α ϊ κ ο δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ό   κ ί ν η μ α, που εκφράζεται σήμερα σχεδόν ολοκληρωτικά με τον ένοπλο αγώνα, πέτυχε επίσης μια σχετική σταθεροποίηση, που οφείλεται στην πετυχημένη άμυνα του Γράμμου, στην έντονη δράση, που ανέπτυξε ο ΔΣΕ στις άλλες περιοχές, στο δίκαιο του αγώνα που κάνει, στην πίστη και αυτοθυσία, που διακρίνει τα στελέχη και τα μέλη του Κόμματος. Στην ανικανότητα του μοναρχοφασισμού να λύσει τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα του ελληνικού λαού που παρά την τρομοκρατία και την καταπίεση παραμένει πιστός στα ιδανικά του αντιφασισμού και της ανεξάρτητης Ελλάδας. Μα αυτή η σταθερότητα, λόγω των συνθηκών που υπάρχουν στη χώρα, είναι δυσανάλογη σε σχέση με εκείνη που πέτυχε ο μοναρχοφασισμός και δεν περιέχει δυνατότητες ανατροπής του μοναρχοφασισμού στο άμεσο μέλλον. Σήμερα ο ΔΣΕ έχει χιλιάδες περίπου μαχητές που αντιπαρατάσσονται στις 300 περίπου χιλιάδες συνολικής ένοπλης δύναμης που διαθέτει ο μοναρχοφασισμός. Για να μπορεί ο ΔΣΕ να ενεργήσει επιθετικά για την απελευθέρωση σοβαρών περιοχών σαν στήριγμα για ολοκληρωτική ανατροπή του μοναρχοφασισμού πρέπει τους μήνες Οχτώβρη, Νοέμβρη, Δεκέμβρη, Γενάρη, Φλεβάρη, Μάρτη να φτάσει τον αριθμό των 65-70 χιλιάδων ανδρών. Αν πάρουμε σα βάση το διάστημα που μεσολάβησε απ' την 3η μέχρι την 4η Ολομέλεια, θα δούμε πως με καλύτερες συνθήκες που είχαμε από άποψη υποκειμενικού παράγοντα, κατορθώσαμε να στρατολογήσουμε μόνο 15 χιλιάδες, περίπου σ' ένα χρόνο. Συνεπώς είναι αδύνατο να φτάσουμε σε μια στρατολογική επίδοση τέτια που απορρέει απ' τις αποφάσεις της 4ης Ολομέλειας. Εδώ δεν παίρνω υπόψη μου ούτε τον παράγοντα μιας πιο έντονης αμερικάνικης επέμβασης, ούτε την αύξηση των 70 χιλιάδων στρατού, που ζητάει ο μοναρχοφασισμός απ' τους Αμερικάνους. Εξάλλου όπως σήμερα είναι η κατάσταση των οργανώσεων μας στις πόλεις δεν μπορεί κανείς να περιμένει έναν αποφασιστικό συνδυασμό της επιθετικής προσπάθειας του ΔΣΕ με απεργίες μέχρι εξέγερση. Αλλά ούτε ο ΔΣΕ έχει τη δυνατότητα να χτυπήσει τις πόρτες των πόλεων με σοβαρές επιθετικές του ενέργειες για δημιουργία τέτιων συνθηκών. Απ' το συσχετισμό των δυνάμεων, μέσων και δυνατοτήτων, προκύπτει το συμπέρασμα ότι δεν μπορεί ο ΔΣΕ να ανατρέψει ένοπλα το μοναρχοφασισμό με δικές του δυνάμεις στο άμεσο μέλλον, αλλά με άμεση στρατιωτική βοήθεια που θα προέλθει απ' την αναγνώριση της ΠΔΚ απ' τις φιλικές χώρες. Όμως αυτή δεν φαίνεται πιθανή γιατί ο ΔΣΕ δεν μπόρεσε να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες και η διεθνής κατάσταση δεν φαίνεται να επιτρέπει τέτια ενέργεια, τουλάχιστο αυτή τη στιγμή.

   8. ΔΥΟ ΔΡΟΜΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΓΙΑ Ν' ΑΚΟΥΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ. Α) Η δημοκρατική συνεννόηση που ζητάει το κόμμα μας για ειρηνική λύση του ελληνικού προβλήματος, αλλά τέτια πιθανότητα δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή. Β) Συνέχιση του ένοπλου αγώνα με έντονη παρτιζάνικη δράση σ' ολόκληρη τη χώρα. Ο ΔΣΕ με τη δράση του μπορεί σε υπολογίσιμο βαθμό να φέρει εμπόδια στις επιδιώξεις των Αμερικάνων στην Ελλάδα, εμποδίζοντας τους να ανοικοδομήσουν τη χώρα για πολεμικό προγεφύρωμα ενάντια στη Σοβιετική Ένωση και τις Λαϊκές Δημοκρατίες. Και εφόσον άλλος δρόμος για μας δεν υπάρχει, ο δρόμος της συνέχισης του ένοπλου αγώνα είναι ο μοναδικός. Έτσι με μια εντατική παρτιζάνικη δράση, που θα προκαλέσει στους Αμερικάνους και το μοναρχοφασισμό μια συνεχή αιμορραγία στρατιωτική-οικονομική, θα δημιουργήσει όλο και περισσότερη πολιτική αστάθεια και λόγω της άθλιας οικονομικής κατάστασης των ελλήνων εργαζομένων θα μας είναι δυνατή η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για δυνάμωμα του κινήματος και μέσα στις πόλεις, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί ο ΔΣΕ για πιο δυνατά και συνδυασμένα χτυπήματα.

   9. Η διατήρηση των σχηματισμών του ταχτικού στρατού που δημιουργήσαμε με σκοπό να ανατρέψουμε το μοναρχοφασισμό όπως καθόρισαν οι αποφάσεις μας, θα μας κρατήσουν, θέλουμε είτε όχι, στο πνεύμα της άμυνας και κόλλημα σε ορισμένες εχθρικές θέσεις που θα εμποδίσουν την έντονη παρτιζάνικη δράση με όλες τις συνέπειες. Από την άποψη αυτή ήταν βιαστική η ονομασία των αρχηγείων σε Μεραρχίες. Διατηρώντας ελάχιστα τμήματα με βαρύ εξοπλισμό (μέχρι πυροβολικό που διαθέτουμε) όλα τα υπόλοιπα τμήματα μας πρέπει να απαλλαχτούν από περιττά βάρη που έχουν, να είναι ευκίνητα με ελαφρό οπλισμό και να δίνουν μάχες με τον εχθρό εκεί που προσφέρεται σε μας και όχι εκεί που θέλει ο εχθρός. Και δεύτερο να οργανωθούν περισσότερα τμήματα σαμποτέρ και ελεύθερων σκοπευτών.

                                             ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΦΕΙΑΔΗΣ 

(Δόθηκε στη Συνεδρίαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στις 15 του Νοέμβρη 1948)

Περιοδικό «Νέος Κόσμος», τεύχος 8, Αύγουστος 1950, σ. 476-480

 Το γράμμα αυτό δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Νέος Κόσμος», τεύχος 8ο, Αύγουστος 1950, με τον τίτλο: Η οπορτουνιστική Πλατφόρμα του Μάρκου Βαφειάδη.

Αναδημοσίευση από τον τόμο ΚΚΕ Τα Επίσημα Κείμενα, τόμ. 6ος, σελ.482-489.