Ο Άρης Βελουχιώτης περιγράφει τη μάχη με τον Ψαρρό

«Ανάμιξίς μου εις διάλυσιν 5/42.

Μετά την περιοδείαν μου θα ανηρχόμην μέχρις Αραχώβης Ναυπακτίας, θα παρελάμβανα μερικούς

Βελουχιώτης - Παπασταματιάδης.
Ο Άρης συνομιλεί με τον επιτελάρχη του ΕΛΑΣ
στην Ήπειρο. Και οι δύο είχαν τη γνώμη πως
 στελέχη της ΕΚΚΑ συνεργάζονταν με τους Γερμανούς

αξ/κούς και έναν Λόχον του 2/39 Σ.Π., που με ανέμενον εκεί βάσει προγενεστέρας μου προφορικής εντολής, και θα κατηρχόμην προς παραλίαν ίνα διαπεραιωθώ εις Πελ/σον. Πλην, εφ' όσον εν τω μεταξύ είχεν επέλθει η ρήξις με το 5/42 της ΕΚΚΑ και αι συγκρούσεις εξηκολούθουν, η διαπεραίωσίς μου θα ήτο αδύνατος, λόγω του ότι η παραλιακή ζώνη δι' ης θα διαπεραιούμην κατείχετο υπό των εχθρικών τμημάτων. Ήλλαξα πορείαν και την 13-14.IV. 44 έφθασα εις Παλαιοξάριον Δωρίδος, ένθα ο προσωρινός σταθμός της V Ταξ/χίας, ήτις, μετά του προσωρινώς ενταχθέντος αυτή 36ου Σ.Π. της ΧΙΙΙ Μεραρχίας είχεν αναλάβη την υπόθεσιν 5/42. Η κατάστασις παρουσιάζετο ως εξής: Εις το κέντρον είχεν προωθηθή το ΙΙΙ/36 Τ.Π. (πρώην Τάγμα θανάτου), νοτίως του Παλαιοξαρίου και βορείως Κλήματος. Από Β.Α. και Α. κατευθύνσεις εκινούντο τα ΙΙ/34 Ι, ΙΙ και V ανεξάρτητον Τάγμα (πρώην Παρνασσίδος). Τα τμήματα του 5/42 κατείχον: Τα υψώματα του Κλήματος, τα Β.Α. και Α. αντερείσματα (Καρούτες - Σεργούλα) και τα μικρά συνεχόμενα αντερείσματα περί το Μοναστηράκι και Ευπάλιον, Δ. Κλήματος. Στα νώτα τους είχον την θάλασσαν και τους Γερμανούς ­ συμμάχους των.

Υπέδειξα: Κίνησιν εκ δυσμών ­ τούτο ήτο και απαίτησις της Ταξιαρχίας ­ και μέχρι γεφύρας Μόρνου τμήματος του 2/39 υπό τους Πελοπίδαν και Επαμεινώνδαν, που με ανέμενον εις Αράχωβα Ναυπακτίας, ώστε, αν ήργουν να περισφίξουν τον κλειόν από Β.Α. και Α. τα ΙΙ/34 και το V Ανεξάρτητον ­ με τα οποία σημειωτέον η V Ταξ/χία είχεν ελλιπέστατην σύνδεσιν ­ ν' απαγορεύσουν την διαφυγήν τμημάτων του 5/42 προς Ναυπακτίαν. Οργάνωσιν εξ όλων των σημείων νυκτερινής επιθετικής ενέργειας. Υπεχώρησα, όμως, προ της απόψεως του Ταξιάρχου ότι δεν θα επετύγχανε η νυκτερινή επιχείρησις, να γίνη η επιχείρησις την 6ην πρωινήν της 16.IV.44. Την ίδια νύκτα 15-16.IV. 44 εκινήθημεν εγώ, ο Ταξ/ρχος και ο Καπετάνιος Ηρακλής πλησίον των εχθρικών θέσεων παρά τω Σ.Σ. του Δ/τού του 36ου Σ.Π. συναγ. Ζούλα. Συνηντήθηκεν. Κατάστασις: Έδαφος τελείως απρόσφορον δι' επίθεσιν την ημέραν. Τοποθεσία εχθρού φύσει οχυρά και οργανωμένη αμυντικώς. Μέσα εχθρού υπέρτερα ημετέρων. Δυνάμεις εχθρού υπέρτεραι (ΙΙΙ/36 που θα ενήργη την κατά μέτωπον επίθεσιν διέθετε μόνον δύο διμοιρίας). Παρά το γεγονός ότι είχεν εκδοθή η Διαταγή της επιθέσεως διά την 6ην πρωινήν της 16.IV. 44 και παρά το ότι δεν ηδυνάμεθα να ειδοποιήσωμεν το ΙΙ/34 και V Ανεξ. περί της αναβολής, εν τούτοις ανεβάλαμε την επίθεσιν εκ του κέντρου με την προοπτικήν ή να γίνη την ημέραν, αν το έδαφος δεν ήτο και τόσον ακατάλληλον και αν εξεδηλούτο και επετύγχανε η από Β.Α. και Α. επιθετική ενέργεια των ΙΙ/34 και V ανεξ. ­ διότι και τούτο δεν ήτο βέβαιον ­ ή μετά προσωπικήν αναγνώρισιν εμού και του Ταξ/ρχου να γίνη άλλην ώραν της ημέρας (στοιχείον αιφνιδιασμού ­ ημέρα Πάσχα) ή την νύκτα, όπως επέμενα εγώ.

Η Δ/σις του ΙΙΙ/36 και η Δ/σις η ιδία του 36ου Σ.Π. εζήτουν ενισχύσεις διότι, έλεγον, αλλιώς είναι αμφίβολος η επιτυχία. Φτιάξαμε μίαν διμοιρίαν ακόμη από τον υπερπλούσιον μηχανισμόν των βοηθητικών υπηρεσιών του 36ου Σ.Π. διέθεσα δε και εγώ τον Έφιππον Ουλαμόν εν πρώτη γραμμή και ούτω ενισχύσαμε το κέντρον διά δύο διμοιριών. Εξεφράσθη σκέψις του ΙΙΙ/36, με την οποίαν συνεφώνησε και η Δ/σις του 36ου Σ.Π. και ο Ταξ/ρχος να αφήσωμεν μικράν επιτηρητικήν δύναμιν περί το Κλήμα, η υπόλοιπος δε δύναμις να κινηθή προς Β.Α. υψώματα ίνα κάμψη την αντίστασιν του 5/42 εκεί και συνδεθή με ΙΙ/34, άλλως ­ ως έλεγον ­ δεν ήτο δυνατή κατά μέτωπον ενέργεια. Διέταξα να μην κινηθή καμιά απολύτως δύναμις. Να δημιουργηθή η εκ των βοηθητικών υπηρεσιών διμοιρία και μετά του Εφίππου Ουλαμού να ενταχθώσιν εις το ΙΙΙ/36, να γίνει δε και η ενέργεια την νύκταν της 16-17.IV. 44 ή και την ημέραν αν η προσπάθεια των ΙΙ/35 και V Ανεξ. επετύγχανε πλήρως και ταχέως εξετοπίζοντο τα εις τα Β.Α. και Α. αντερείσματα τμήματα του 5/42. Την πρωίαν ­ 16.IV. 44 ­ εγώ, ο Ταξ/ρχος ο Ηρακλής, ο Δ/τής του 36ου Σ.Π., ο Δ/τής του ΙΙΙ/36 και άλλοι τινες εκινήθημεν προς αναγνώρισιν, εδάφους και θέσεων του εχθρού. Ο Δ/τής ΙΙΙ/36 και ο Δ/ντής του 36 Σ.Π. επρότειναν κίνησιν εκ του αριστερού, προς κατάληψιν δεσποζούσης θέσεως και κατόπιν κίνησιν εκ του κέντρου. Εγώ και ο Ταξ/ρχος επροτείναμεν νυκτερινήν επίθεσιν εκ του κέντρου ισχυράν και υπερκεραστικήν εκ του δεξιού ίνα:

Α) Διά της κατά μέτωπον εκ του κέντρου επιθέσεώς μας κάμψωμεν τας σοβαρωτέρας αντιστάσεις.

Β) Διαχωρίσωμεν την διάταξιν του 5/42 εις δύο.

Γ) Εγκλωβίσωμεν τα προς Δ. τμήματά του διά της εκ του δεξιού υπερκεραστικής κινήσεώς μας.

Δ) Εκλωβίσωμεν ει δυνατόν και τα προς Α. διαχωριζόμενα τμήματα 5/42 εφ' όσον θα εξελίσσετο ευνοϊκά και η επίθεσις των ΙΙ/34 και V Ανεξ. που είχε διαταχθεί από της προτεραίας διά την 6ην πρωινήν της 16.IV. 44 και θα κατελάμβανον τα Β.Α. και Α. Κλήματος υψώματα και μέχρι θαλάσσης ελέγχοντα ούτω πάσαν προς την κατεύθυνσιν εκείνην κίνησιν του εχθρού και θ' απηγόρευον τυχόν διαφυγήν του.

Εις το σχέδιον αυτό δεν αντέδρασε κανείς και απεφασίσθη την νύκτα της 16-17.IV.44 ­ ώρα 1η πρωινή ­ να εκτελεσθή η επίθεσίς μας. Ελήφθησαν όλα τα τεχνικά μέτρα. Το πρωί, κατά τας 10-11 μάς ανήγγειλε ο Ψαρρός δι' εγγράφου του, με μασημένα λόγια, την επιτυχίαν της προσπαθείας των από Β.Α. και Α. ενεργουσών δυνάμεών μας. Μας έλεγε μάλιστα ότι απόπειρα του Νικηφόρου ν' αποβιβάση δυνάμεις από Ν.Α. απέτυχε με... πολλάς απωλείας. Η είδησις αυτή μας έδειξε ότι θα επετύγχανε 100% το σχέδιό μας διότι και εκ του αριστερού, Β.Α. και Α. και Ν.Α. είχον αποκλεισθή όλοι οι δρόμοι διαφυγής.

Ο Ψαρρός εις τον οποίον η Ταξιαρχία, δι' εγγράφου της είχεν προτείνει παράδοσιν αμαχητί, απαντούσε με τάσιν παρελκύσεως της εκκρεμότητας ίνα ενισχυθεί διά κινήσεως αναλόγων γερμανικών δυνάμεων κατόπιν συνεννοήσεώς του.

Διότι προς την Ιτέα είχε κινηθή ο πολύς Λοχαγός Δεδούσης και ήρθε εις επαφήν με τους Γερμανούς. Υποπτεύομαι μάλιστα ότι και η κίνησις των Γερμανών προς Κουκουβίσταν εκείνες τις ημέρες ωφείλετο εις ενεργείας του 5/42. Εις το Μοναστηράκι είχε συναντηθή ο Ταγματάρχης Καπετσώνης με Γερμανό αξιωματικό και από τας καταθέσεις των συλληφθέντων θα ιδήτε ότι ζητούσε ενισχύσεις από την πλευρά της Ναυπάκτου διά να εξαναγκάση τα ημετέρας δυνάμεις εις εγκατάλειψιν του πεδίου της μάχης.

Δεν συνέφερε αναβολή ούτε στιγμής εις την αποφασισθείσαν ενέργειαν. Υπ' ευθύνη μου διετάχθη η Ταξιαρχία ν' απαντήση εις τον Ψαρρόν, ότι αι τη επιστολή του διατυπούμεναι απόψεις θα εγνωρίζοντο εις το Γενικό Στρατηγείον από το οποίο θα ελαμβάναμε απάντησιν. Έτσι ο αιφνιδιασμός μας θα εξησφαλίζετο πλήρως, όπως και το αποτέλεσμα. Αναμονή, μέχρις ότου έλθουν αι γερμανικαί ενισχύσεις ή διαφυγή διά μίαν ακόμη φοράν των καθαρμάτων του 5/42 και ιδιαίτερα του εθνοπροδότου Συνταγματάρχου Ψαρρού Δ., θα ήτο πράξις εγκληματικώς ασύμφορος. Την νύκταν εγένετο η επίθεσις και εις διάστημα δύο ωρών είμεθα απολύτως κύριοι του πεδίου της μάχης. Αντεστάθησαν λυσσωδώς. Τραγούδησαν του "Αητού το γυιό". Το παίξανε και με τις σάλπιγγες μα τίποτα δεν τους έσωσε. Διέφυγαν περί τους (70) εβδομήντα από λάθη του ΙΙ/34 Τάγματος. Επί κεφαλής των ήτο ο Καπετσώνης. Τους υπεδέχθησαν απέναντι οι Γερμανοί ­ Μποζαΐτικα Πατρών ­ και παρήλασαν ένοπλοι εις τας Πάτρας. Εκ λάθους είχε από εμέ τον ίδιο τηλεγραφηθή ότι εφονεύθη ο Καπετσώνης μετά του Ψαρρού. Εφονεύθη μόνον ο Ψαρρός και άλλοι αξιωματικοί.

Παραδέχομαι ότι επέδρασα εξαιρετικά και ερυμούλκησα την Ταξιαρχίαν προς γραμμήν τοιαύτης ταχείας και ανηλεούς εξοντώσεως. Πιστεύω, όμως, ότι ενήργησα απολύτως προς το συμφέρον του αγώνος και αναλαμβάνω ακεραίαν την ευθύνην.

Μέχρι τις 21.IV. 44 παρέμεινα περί το Κλήμα. Ωμίλησα εις τους κατοίκους διαφόρων χωρίων και εις το Ευπάλιον. Εδέχθην Επιτροπάς από διάφορα χωριά και τον Πρωτοσύγγελον της Μητροπόλεως Ναυπακτίας μετά πολυμελούς Επιτροπής εξ όλων των τάξεων.

Ολίγα τινά περί V Ταξιαρχίας: Διοίκησις - Επιτελείον: Ο Αντ/ρχης Ρήγος είναι άνθρωπος με αντίληψιν. Στρατιωτικώς αποδίδει. Χειραγωγούμενος πολιτικά ορθά, έχω σχηματίσει την γνώμην ότι θα προσαρμοσθή εις τας ανάγκας και τας μεθόδους δράσεως του σημερινού στρατού μας, θα προσανατολισθή επαρκώς και, συνεπώς, θα γίνη έτι αποδοτικότερος. Ο Καπετάνιος Ηρακλής είναι ό,τι χρειάζεται διά την Ταξιαρχίαν και, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να μείνη οριστικά εις την θέσιν αυτήν, του συναγ. Ορέστη τοποθετουμένου κάπου αλλού (π.χ. Συν/μα Ευβοίας). Αλλά ο Καπετάνιος πρέπει να γίνη καπετάνιος και ολοκληρωτικά συνδιοικητής με τα δικαιώματα, πλήρως ισότιμος και ισόβαθμος. Όχι βοηθός πάντα. Επί του ζητήματος αυτού θα επανέλθω εις αναφοράν μου, διότι και η νέα Διαταγή περί "Συνθέσεως κ.λπ." του Στρατού μας καθιερώνει τον καπετάνιο, εις άλλα Κλιμάκια ως βοηθό και επιμελητή και εις άλλα ως βοηθόν απλώς.

Επιτελείον δεν έχει παντελώς. Είναι από τα πιο φλέγοντα ζητήματα η τοποθέτησις εις αυτήν τουλάχιστον τριών (3) κατωτέρων αξιωματικών δια τα Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, Γραφεία και ενός ανωτέρου διά την θέσιν του Επιτελάρχου».

Απόσπασμα από άρθρο στην εφ. ΤΑ ΝΕΑ http://www.tanea.gr/news/greece/article/3987223/?iid=2

ΕΛΑΣ ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΝ - ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΙΙ ΚΑΙ ΙΙΙ ΕΚΘΕΣΗ Συμπληρωματική του υπ`αριθμ. 40/2-5-44 ανακοινωθέντος του Γενικού Στρατηγείου σχετικά με την Ε Κ.Κ.Α.

Αρχεία Εθνικής Αντίστασης, εκδ. ΓΕΣ/ΔΙΣ, τόμος 3

ΕΛΑΣ
ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ
ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΝ - ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΙΙ ΚΑΙ ΙΙΙ
ΕΚΘΕΣΗ
Συμληρωματική του υπ`αριθμ.   40/2-5-44 ανακοινωθέντος του    
 Γενικού Στρατηγείου σχετικά με την Ε Κ.Κ.Α.
--------------
Από διμήνου και πλέον το 5/42 Σύνταγμα της ΕΚΚΑ η μόνη αντάρτικη δύναμη της οργάνωσης αυτής άρχισε να εκδηλώνει ξεκάθαρα εχθρική στάση απέναντι του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και παρασυρμένο από μια κλίκα αντιδραστικών και τυχοδιωκτικών στοιχείων όπως καταγγέλουν τα ίδια τα στελέχη της ΕΚΚΑ να φανερώνει διαθέσεις επιθετικές στην περιφέρεια Φωκίδος - Δωρίδας. Η προκλητικότητα των αντιδραστικών αυτών στοιχείων του 5/42 Συν/τος, γνωστή και λανθάνουσα και προηγούμενα, άρχισε να εκδηλώνεται ασυγκράτητα και απροκάλυπτα πια εναντίον του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ μετά την εγκατάσταση των Γερμανών στην Άμφισσα τον Φεβρουάριο και την εμφάνιση των Ταγμάτων Ράλλη στην ύπαιθρο.  Ακόμα την ίδια εποχή, διαπιστώθηκε αποδεδειγμένα συνεργασία με τον κατακτητή μερικών από τα αντιδραστικά στοιχεία του 5/42, τα οποία τελικά επικράτησαν μέσα στο Σύνταγμα και πήραν στα χέρια τους τον έλεγχό του.  Τελικά πραγματοποιήθηκε συνεννόηση και συνεργασία με τους Γερμανούς των Πατρών και της Ιτέας και τους Ράλληδες για κοινή συνδυασμένη ενέργεια κατά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.  Παρά τις προσπαθειες του ΕΛΑΣ να συγκρατήσει το 5/42 από τον κατήφορο στον οποίο παρασυρόταν η κοινή συνδυασμένη επίθεση ΕΚΚΑ και γερμανοράλληδων κατά του ΕΛΑΣ εκδηλώθηκε στις 15 και 16 Απριλίου.  Μετά την τέτοια επίθεση τα τμήματα του ΕΛΑΣ αναγκάστηκαν αμυνόμενα να αντεπιτεθούν την νύκτα της 16 προς 17 Απρίλη και μετά πολύωρη μάχη να διαλύσουν το 5/42 Σύνταγμα.  Κατά τη σύγκρουση αυτή υπήρξαν θύματα και απ`τις δυό μεριές, μεταξύ των οποίων και ο Συν/χης Ψαρρός, 12 αξ/κοί και 60 άνδρες του 5/42 Συν/τος κρατούνται αιχμάλωτοι.

Οι υπόλοιποι διασκορπίστηκαν μεμονωμένοι.  Οι Αρχηγοί της κλίκας που συνεργάστηκε με τους Γερμανοράλληδες Καπετζώνης και Δεδούσης με 100 άνδρες κατόρθωσαν να διαφύγουν στην Πελοπόννησο, όπου πήγαν στας Πάτρας και ενώθηκαν με τους γερμανοράλληδες στις γραμμές των οποίων πέρασαν φανερά πια, μετά το ξεσκέπασμά τους.  Δίνουμε μια σύντομη έκθεση των γεγονότων κατά χρονολογική σειρά από το Φεβρουάριο μόνο και δώθε μαζί με τα πιο χτυπητά στοιχεία που δείχνουν στον καθένα και αποδείχνουν ατράνταχτα τόσο την απόφαση του 5/42 Συν/τος ΕΚΚΑ να χτυπήσει το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, όσο και στη συνεννόηση και τη συνεργασία του με τους γερμανοράλληδες.

                                                                              Ι

Μετά την εγκατάσταση των Γερμανών στην Άμφισσα - όπου πρώτα η έδρα του 5/42 Συν/τος - ύστερα από τη μάχη της 1ης Φλεβάρη, στο 51 χλμ.  του δρόμου Άμφισσας - Γραβιάς πολλοί απ` τους αντάρτας του Συν/τος αυτού προσχώρησαν στους Ράλληδες, άλλοι συναναστρέφοταν με οικειότητα τους Γερμανούς της περιοχής.

Ο Λοχαγός Ψιλογιάννης, επιμελητής του ίδιου Συν/τος κυκλοφορούσε ελεύθερα μεσα στην Άμφισσα, ανάμεσα στους Γερμανούς, με τους οποίους συνεννοείτο στα φανερά.  Μερικοί άλλοι αξ/κοί και άντρες του 5/42 που είχαν αιχμαλωτισθεί από τους Γερμανούς, αφέθηκαν ελεύθεροι απ`αυτούς, με τη δήλωση μόνον ότι άνηκαν στη ΕΚΚΑ και ότι πολεμούν εναντίον των Κομμουνιστών του ΕΛΑΣ.

Ο δάσκαλος Καλοπετινίτσας αιχμαλωτίστηκε και αυτός από τους Γερμανούς και όταν ανέφερε ότι στο χωριό του υπήρχαν όπλα της ΕΚΚΑ που είναι εχθρός του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ αφέθηκε ελεύθερος, χωρίς καν να κατασχεθούν τα όπλα.  Όπως ήταν φυσικό όλοι αυτοί οι παράγοντες και αντιδραστικά στοιχεία του 5/42 Συν/τος ΕΚΚΑ έσπρωχναν το Συν/μα σε προστριβές κατά του ΕΛΑΣ και αντίδραση κατά του ΕΑΜ.  Πραγματικά από τις αρχές του Μάρτη εκδηλώθηκαν πια φανερά οι εχθρικές διαθέσεις και προθέσεις με επιθέσεις ανοιχτές κατά του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, δυστυχώς δε και η ανοικτή και φανερή συνεργασία με τον καταχτητή και τα όργανά του.

Στις 6 του Μάρτη ο Λοχαγός του 5/42 Δεδούσης επί κεφαλής του Λόχου του, χωρίς να προκληθή κατά τίποτα, ξαφνικά αφώπλισε τη Φρουρά ΕΛΑΣ του αεροδρομίου Πενταγιούς και την αιχμαλώτισε.  Ταυτόχρονα συνέλαβε και αφώπλισε την περιφερειακή  ΕΑΜ Φωκίδος με όλο το προσωπικό της και λεηλάτησε τις αποθήκες των.  Επίσης συνέλαβε και αφώπλισε τον εφεδρικόν ΕΛΑΣ της περιοχής Πενταγιούς.  Τους αιχμαλώτους και τα λεηλατηθέντα είδη συναποκόμισε στην περιοχή  Παλαιοξαρίου.  Είναι αξιοσημείωτα ότι όλα αυτά έγιναν κάτω από τα μάτια του διοικητή του 5/42 ΕΚΚΑ Συν/ρχη Ψαρρού, ο οποίος τα έβλεπε και όμως κανένα μέτρο δεν έλαβε για να προλάβει ή τουλάχιστο να αποκαταστήσει την τάξη έστω και εκ των υστέρων και να τιμωρήσει τους υπευθύνους.  Και σαν να μην αρκούσαν όλα αυτά ο Λοχαγός Δεδούσης και οι στρατιώτες του, συνεχίζοντας τα κατορθώματά τους, σκότωσαν τον αρχηγό του εφεδρικού ΕΛΑΣ  Κροκυλίου συν.  Βάρσο, δίχως αιτία.

Ο ΕΛΑΣ μπρός στην τέτοια κατάσταση δεν αντέδρασε δυναμικά.  Ζήτησε μόνον από τον Συν/ρχη Ψαρρό να απελευθερώσει τους αιχμαλωτισθέντας να αποδόσει τα διαρπαγέντα είδη, να δικάσει ο ίδιος τους υπευθύνους για το φόνο του άτυχου συν.  μας Βάρσου και να αποκαταστήσει τελικά την τάξη.  Αλλά από όλα αυτά δεν επραγματοποιήσε παρά μόνον την απελευθέρωση των αιχμαλώτων.

 Όμως ο ΕΛΑΣ και ύστερα από αυτά τα τόσο σοβαρά γεγονότα, συγκρατείται και πάλι πιστός τηρητής της υπογραφής του, στο πρωτόκολλο-συμφωνία Πλάκας της 29 Φλεβάρη.  Και με βάση τη συμφωνία αυτή καλεί το Συν/ρχη Ψαρρό, να συναντηθεί με Επιτροπή του ΕΛΑΣ για συνεννόηση και αποκατάσταση της τάξεως.  Πραγματικά στις 13 Μαρτίου γίνεται συνάντηση στο ΛΙΔΩΡΙΚΙ στην οποία παρευρέθηκε και ο Άγγλος Ταγ/ρχης ΤΖΕΦ.  Κατά την συνάντηση αυτή υποδείχτηκε στον Σ/χη Ψαρρό τόσο από τον ΕΛΑΣ, όσο και από τον Άγγλο Ταγ/ρχη ΤΖΕΦ και για την αποκατάσταση και μόνο φιλικών σχέσεων, να αποδοθούν τα αρπαγέντα υλικά και όπλα του ΕΛΑΣ να συλληφθούν ο Δεδούσης και οι συνένοχοί του για το φόνο του Βάρσου και να δικασθούν από στρατοδικείο της ΕΚΚΑ,  παρισταμένου και αντιπροσώπου του ΕΛΑΣ, να αποκηρυχθεί ο Λοχαγός Ψιλογιάννης,  επιμελητής του 5/42 Συν/τος ΕΚΚΑ που παραμένει στην Άμφισσα και συνεργάζεται με τους Γερμανούς, να συλληφθεί ή αποκηρυχθεί ο Ταγ/ρχης Καπετζώνης που κήρυξε ιερό πόλεμο κατά του ΕΛΑΣ από τον Δεκέμβρη ακόμα στην περιοχή Ευπαλίου και ωργίασε σε βάρος των ΕΑΜιτών.  Ο Συν/ρχης Ψαρρός όμως δεχτηκε μόνο την επιστροφή του υλικού και όπλων χωρίς όμως να εκπληρώση τελικά ούτε αυτή την υπόσχεση του.  Τέλος ο Συν/ρχης Ψαρρός τάχθηκε αλληλέγγυος με τους Καπετζώνην και Δεδούση εγκατέλειψε πια τις συγκεκαλυμμένες εχθρικές ενέργειες του και έλαβε φανερά εχθρική στάση κατά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, επιδοκιμάζοντας και επιθετική ενέργεια που έγινε στις 28 Μάρτη από τα τμήματα Καπετζώνη - Δεδούση κατά του Λόχου του ΕΛΑΣ κινούμενο προς την περιοχήν Ευπαλίου και αποτέλεσμα της οποίας επίθεσης υπήρξε ο φόνος ενός αντάρτη του ΕΛΑΣ και ο τραυματισμός άλλου και η αιχμαλωσία 20 ανταρτών του Λόχου του ΕΛΑΣ, οι οποίοι εκτός που απογυμνώθηκαν δέρνονταν και προπηλακίζονταν κατά τρόπο απάνθρωπο  επί μέρες νηστικοί και φυλακισμένοι.  Έκτοτε - ίσως χάρη στην υποχωρητικότητα, ανεκτικότητα και μακροθυμία που εξακολουθούσε να τηρεί ο ΕΛΑΣ - σειρά όλη εχθρικών ενεργειών του Συν/ρχη Ψαρρού και των συνεργατών του δημιούργησε στην περιοχή εκείνη ατμόσφαιρα παρόμοια μ`εκείνη των περιοχών στις οποίες έχουν εγκατασταθεί Γερμανοράλληδες.  Ακόμα έγινε φανερά χειροπιαστή η συνεννόηση και συνεργασία με τον κατακτητή και τα φανερά όργανα του.  Να οι σπουδαιότερες από τις ενέργειες αυτές, που δείχνουν ξεκάθαρα την απόφαση πια του Συν/ρχη Ψαρρού και της ομάδας Καπετζώνη - Δεδούση να χτυπήσουν τον ΕΛΑΣ και που αποδείχνουν τη συνεργασία τους με τους Γερμανοράλληδες.

1) Στις 3 Απρίλη εξέδωκε την υπ`αριθμ.  543 Διαταγή προκήρυξη με την οποία κήρυχνε την περιοχή Δωρίδας σε κατάσταση πολιορκίας (Στρατιωτικός νόμος).  Διέλυσε όλες τις οργανώσεις ΕΑΜ ΕΛΑΣ της περιοχής και συνέλαβε και φυλάκισε όλους τους υπευθύνους και διευθύνοντες των οργανώσεων αυτών.   Απαγόρευσε την ελεύθερη κυκλοφορία και την είσοδο οποιουδήποτε ΕΑΜ στην περιοχή.  Ζήτησε από τους ΕΑΜίτες και ΕΛΑΣίτες να παραδώσουν τα όπλα ορίζοντας την ποινή του θανάτου για τους παραβάτες.  Ταυτόχρονα διέταξε ΕΛΑΣικό απόσπασμα που βρισκόταν εγκατεστημένο στη Φωκίδα να εγκαταλείψει την περιοχή και συνέλαβε και τραυμάτισε τον Καπετάνιο του Συν/τος Παρνασσίδας Εφ.  ΕΛΑΣ συναγ.  Δαφνομήλη και άλλους 20 ΕΛΑΣίτες στην Ερατεινή.  Όλοι αυτοί υπέστησαν άγριο ξυλοδαρμό, ξεγύμνωμα κ.  λ.  π.  Ζήτησε με επιστολή του από τις οργανώσεις ΕΚΚΑ να μην ψηφίσουν στην εκλογή στις 23 Απρίλη για την ανάδειξη Εθνικού Συμβουλίου.  Τις ίδιες μέρες διέταξε και σκότωσαν μεμονωμένους αντάρτες του ΕΛΑΣ που κυκλοφορούσαν για υπηρεσία συνδέσμων, καθώς και μερικούς ΕΑΜίτες πολίτες.  Λεηλάτησε τις αποθήκες του εφ.  ΕΛΑΣ της περιφερειακής ΕΑΜ και της Μονάδας ΕΛΑΣ.  Αρπαξε το φορτίο γερμανικού πλοίου που είχαν καταλάβει τμήματα του ΕΛΑΣ στο λιμάνι Ερατινής (15.000 όκ.  αλεύρι, 250 βαρέλια πετρέλαιο και άλλα υλικά).  Επέτρεψε στους μαινόμενους αντάρτες του και ασυνείδητους αξ/κούς και να βασανίζουν τους αιχμαλωτισθέντες ΕΑΜίτες με βασανιστήρια φρικτότερα και αγριότερα από κείνα που κάνει η Γκεστάπο και η ειδική Ασφάλεια των Ράλληδων.  Πάνω από 60 ηρωικοί αντάρτες του ΕΛΑΣ και ΕΑΜίτες ξυπολύθηκαν, γδύθηκαν,  ταλαιπωρήθηκαν , διψασμένοι και νηστικοί ολόκληρες μέρες, βασανίστηκαν άγρια.  Μερικοί από τους ατυχείς αυτούς συναγωνιστές μας πιάστηκαν σε απρόκλητες, ξαφνικές επιθέσεις του 5/42 Συν/τος ΕΚΚΑ κατά τμημάτων μας και οι περισσότεροι στα χωριά τους.
2) Ταυτόχρονα η διοίκηση του 5/42 Συντ/τος ΕΚΚΑ διέταξε την επιστράτευση των ανηκόντων στα εφεδρικά τμήματα της ΕΚΚΑ και συγκέντρωσε έτσι δύναμη 1000 περίπου ανδρών - προφανώς γιατί ετοιμαζόταν για επίθεση κατά του ΕΛΑΣ.
3) Η Διοίκηση και η κλίκα των αξ/κών του 5/42 Συντ/τος ΕΚΚΑ ήρθε σε συνεννοήσεις με γερμανούς και Ράλληδες, με τους οποίους συμφώνησε να την ενισχύσουν με δύναμη πυρομαχικά και τρόφιμα για να χτυπήσει τον ΕΛΑΣ.  Αυτά αποδείχνονται ατράνταχτα από τα ακόλουθα γεγονότα.
α) Στις 10 Απρίλη γερμανική βενζινάκατος από την Πάτρα με τρόφιμα και 150 όπλα έφθασε στο Μοναστηράκι.  Οι επιβαίνοντες συνεννοήθηκαν με τον Ταγ/ρχην Καπετζώνην σαν αντιπρόσωπον του 5/42 Συν/τος ΕΚΚΑ, ο οποίος ζήτησε - όπως βεβαιώνουν αξιόπιστες πληροφορίες - να τον ενισχύσουν με Ράλληδες οι οποίοι να επιτεθούν ταυτόχρονα με την ΕΚΚΑ κατά του ΕΛΑΣ από την περιοχή ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ.
β) Στις 10 Απρίλη απέστειλε το λοχαγό Δεδούση με βενζινόπλοιο στο Γαλαξείδι απ`όπου ήρθε σε επαφή με τους Γερμανούς της Ιτέας και ζήτησε να επιτεθούν κατά του ΕΛΑΣ για αντιπερισπασμό στην περιοχή της ΓΚΙΩΝΑΣ.  Η ενέργεια αυτή εκδηλώθηκε πραγματικά κατά της ΚΑΛΟΣΚΟΠΗΣ  στις 16 Απρίλη, όπου οι Γερμανοί πυρπόλησαν το χωρίο.
γ) Πολλές φορές βενζινόπλοια από την Πελοπόννησο αποβίβασαν πυρομαχικά στην παραλία ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ - ΜΑΡΑΘΙΑ σε παραλαβή του 5/42 Συν/τος ΕΚΚΑ.
δ) Θετικές πληροφορίες, ανέφεραν ότι περίμεναν και από την Αθήνα δύναμη αξ/κών και ανδρών Γερμανοράλληδων, η οποία θα εκινείτο με βενζινόπλοιο από την περιοχη ΓΕΡΑΝΕΙΩΝ προς ενίσχυση του 5/42 προσβάλλοντας από τα νώτα τα τμήματα του ΕΛΑΣ.
ε) Εξακριβωμένες πληροφορίες ανέφεραν την επίταξη αρκετών πλοιαρίων και βενζινοπλοίων και τη διατήρησή τους σε επιφυλακή στην περιοχή ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ - ΤΡΙΖΩΝΙΑ  με σκοπό την επικοινωνία με τους γερμανοράλληδες της Πελοποννήσου ή για την μεταφορά ενισχύσεων από κεί.

                                                                          ΙΙ

Το τέτοιο θλιβερό κατάντημα και τον κατήφορο τον οποίον είχε πάρει το 5/42 Συν/μα ΕΚΚΑ διαπίστωσαν και τα υγιά και τίμια στοιχεία που υπομονητικά έμειναν ακόμα μέσα στους κόλπους της ΕΚΚΑ.  Αλλά όταν πια τα πράγματα πήραν τη μορφή φανερής και ξεκάθαρης συνεργασίας με τον κατακτητή και αποφασισμένης κοινής επιθετικής ενέργειας κατά του ΕΛΑΣ τα τίμια αυτά στοιχεία αντέδρασαν όπως και όσοι μπόρεσαν και αποκάλειψαν και κατάγειλλαν την κατάσταση στους αξ/κούς και άνδρες του 5/42 Συν/τος. Έτσι ο Υποδιοικητής του 5/42 Συν/τος και μέλος της Κ.Ε. της ΕΚΚΑ Αντ/ρχης ΛΑΓΓΟΥΡΑΝΗΣ με ανοιχτη επιστολή του στις 10 Απρίλη αποκαλύπτει ότι οι αντιπρόσωποι της ΕΚΚΑ που υπογράψανε τη συμφωνία της Πλάκας στις 29 Φλεβάρη καταπάτησαν την εντολή που είχαν πάρει για την επιδίωξη της ενότητας του ανταρτικού στρατού και για το σχηματισμό Εθνικής Κυβερνήσεως.  Επίσης αποκαλύπτει ότι ομάδα αξ/κών του 5/42 Συν/τος ΕΚΚΑ που κατόρθωσε να παρασύρει και μερικούς άλλους, υπόγραψαν πρωτόκολλο με το οποίο αποκηρύξανε την ΕΚΚΑ.  Οι αξ/κοί αυτοί και άνδρες του 5/42 συν/τος ΕΚΚΑ - τονίζει η επιστολή - `` παρέβλεψαν τα Λαϊκά συμφέροντα και ζήτησαν αμφίβολο ανεξαρτησία και αυτοτέλεια για ύποπτους απελευθερωτικούς αγώνες``.  Συνεχίζοντας αποκαλύπτει στους άντρες του Συντάγματος ότι η κατάσταση αυτή όλους εκείνους που βρισκόταν στην ΕΚΚΑ τους.  .  .  ``οδηγούσε δεμένους χειροπόδαρα στην διάθεση του εχθρού και Γερμανοράλληδων`` που καταλήγει ύστερα απ`αυτά, ο τίμιος υποδιοικητής του 5/42: ``Πήρα την αμετάτρεπτη απόφαση να προσχωρήσω στην πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης και να ενταχθώ στο Εθνικό Λαικό Στρατό και καλώ όλους σας τους πραγματικούς οπαδούς της ΕΚΚΑ και τους τίμιους αξιωματικούς και αντάρτες του Συντάγματός μας του 5/42 από τους πρώτους μέχρι του τελευταίου ν`ακολουθήσουν το παράδειγμά μου.  Να είσθε βέβαιοι ότι ο Εθνικός Λαϊκός Στρατός θα δεχθή με μεγάλη χαρά κάθε τίμιο αγωνιστή του 5/42 και της ΕΚΚΑ στις αγκάλες του.

Ύστερα από το ξεσκέπασμα και τη καταγγελία του ίδιου του Υποδιοικητή του 5/42 συντάγματος ΕΚΚΑ, για το τι σκευωρούσε η κλίκα και ένας άλλος ανώτερος αξιωματικός του 5/42 συντάγματος ο Ταγματάρχης Παπαϊωάννου χαρακτηρίζει την αδράνειαν και την σιωπή για έγκλημα και μιλάει για το κατάντημα της ΕΚΚΑ έτσι.

`` Η αντιπροσωπεία της ΕΚΚΑ τελευταίως μετέβη εις την διάσκεψιν της Πλάκας της 29ης -2-44 διά την ένωσιν όλων των ανταρτικών οργανώσεων σε ένα Εθνικόν Στρατόν κατά απολύτως γενικήν επιθυμίαν του Λαού και ανταρτών όλων οργανώσεων.  Αυτή όμως αντί να συντελέση στην ένωση ετορπίλλισε και την τελευταία προς τούτο ελπίδα.  Αποκαλύπτει ύστερα ότι στις αρχές του Μάρτη πολλοί αξιωματικοί και αντάρτες του 5/42 συν/τος είχαν υπογράψει πρωτόκολλον τιμής για την κατάργηση της Δ/σης του 5/42 Συντ/τος, την κήρυξη πολέμου αμέσως κατόπιν κατά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ υπό καινούργια Διοίκηση που θα εγκαθιστούσαν.  Σχετικά με τις ενέργειες του Γερμανοράλλη Λοχαγού του 5/42 Συν/τος Δεδούση γράφει `` ο λοχαγός Δεδούσης ενώπιον μου εδήλωσε επί λέξει εις τον κ.  Συντ/ρχην Ψαρρόν: ``εγώ, οι αξιωματικοί και οι αντάρτες μας διετελούμεν εν επαναστάσει, θα σου καταργήσω το σύνταγμα με το οποίον θα πολεμήσω τους ΕΑΜίτας``.

Ως αποτέλεσμα των επιπόνων υποδείξεών μας προς τον κ.  Συντ/ρχην έσχομεν τας αμφιταλλαντεύσεις και το αναποφάσιστον, όσον αφορά την καθάρησιν διά ριζικών αποφάσεων του Συντ/τος.  Και συνεχίζει:``Πρό δέκα ημερών διετάχθην να συμβάλλω όχι κατά των κατακτητών αλλά κατά Ελλήνων.  Ηρνήθην την συμβολήν αυτήν και εξώρκισα τον κ.  Ψαρρόν να λάβει μέτρα ώστε οι μόχθοι και ο ιδρώς του να μην πάν χαμένοι.  Ουδεμίαν απάντησιν μου εδόθη και αι εχθροπραξίαι μεταξύ των Ελλήνων ήρχισαν.   Πρό της αθλίας αυτής καταστάσεως ο αντ/ρχης κ. Λαγγουράνης και ο υποφαινόμενος απεφασίσαμεν ν`αποχωρήσωμεν και κηρύξωμεν ως σύνθημα την ένωσιν των ανταρτικών ομάδων εις ένα στρατόν τεθέντα εις την διάθεσιν της Π.Ε.Ε.Α.   Αγαπητοί Δημοκράται Ταγμ/ρχαι Φαρμάκη,  Γιακουμάκη και Μπαϊζάνε, τι ρόλο παίζετε ανέμεσα στους στεματοφόρους και τον σοσιαλιστή Ψαρρό; Ελάτε μαζί μας να ενισχύσετε την φωνήν διά την ένωσιν με τους αντάρτες μαζί ή και μόνοι.  Πάρτε μαζί σας και τον κ.  Ψαρρόν εκτός αν επιμένη να αναπαύεται εις τας δάφνας των εθνικών πράξεων της Πενταγιούς Κροκυλίου και κωδονοκρουσιών του Ευπαλίου.``

Και καταλήγει ο τίμιος αξιωματικός: ``Αξιωματικοί και αντάρτες του  5/42 ελάτε να ενωθούμε όλοι μαζί κατά των  κατακτητών.  Ελάτε στους αδελφούς σας.  Είναι τίμιοι Έλληνες όπως και σεις.  Οπαδοί της ΕΚΚΑ Δωρίδος ενισχύσατε την φωνήν διά την ένωσιν, ίσως και μην είναι αργά``.

Παραθέσαμε τις διαπιστώσεις και τις αποκαλύψεις δύο ανωτέρων αξιωματικών της ΕΚΚΑ για την κατάσταση του 5/42 Συντάγματος ΕΚΚΑ που σιγά-σιγά το οδήγησε στα χέρια των αντιλαϊκών στοιχείων. Ύστερα από τις παραπάνω αποκαλύψεις και καταγγελίες των ίδιων των στελεχών του 5/42 Συντάγματος ΕΚΚΑ, είναι περιτή κάθε άλλη μαρτυρία και απόδειξη.

                                                                        ΙΙΙ

Έτσι οι συνεργάτες των γερμανοράλληδων έμειναν πια μόνοι και κυρίαρχοι του 5/42 Συντάγματος ΕΚΚΑ.  Όλα τα γεγονότα, οι ενέργειες της Διοίκησις και του 5/42 Συντάγματος ΕΚΚΑ, οι κινήσεις και αι διαταγές του, οι συνεννοήσεις τους, όλες οι πληροφορίες όλα έδειχναν ξεκάθαρα πια ότι είχε αποφασισθή εχθρική ενέργεια επίθεση κατά του ΕΛΑΣ και μάλιστα σε συνδυασμώ και συνεργασία με τους Γερμανοράλληδες.  Και όμως ο ΕΛΑΣ πιστός στο σύμφωνο της Πλάκας δείχτικε για μια ακόμη φορά μακρόθυμος και υπομονετικός και έκανε ύστατες προσπάθειες να ανανήψουν και να σταματήσουν τον κατήφορο στο βάραθρο της συνεργασίας με τον εχθρόν.  Την ώρα που τόσες πληροφορίες και τόσες ενέργειες έδειχναν ότι ετοιμαζόταν κοινή επίθεση ΕΚΚΑ και γερμανοράλληδων εναντίον της, η μονάδα του ΕΛΑΣ που βρίσκεται στην περιοχή εκείνη συνιστούσε με την υπ`αριθμ.   195 της 6 Απριλίου διαταγή της την αποφυγή πάσης ενεργείας κατά 5/42 ΕΚΚΑ και την επιζήτηση ειρηνικής διευθετήσεως βάσει των γενικών οδηγιών του Γεν.  Στρατηγείου ΕΛΑΣ.  ``Το Γενικό Στρατηγείον με την υπ`αριθμ.   Ε.  Π.  Ε.   757 της 8ης Απριλίου Διαταγής του έδωσε οδηγίες να επιζητηθή η σύγκλιση εξεταστικής επιτροπής μικτής και με την συμμετοχή του Άγγλου Ταγματάρχη Τζών για την επίλυση των εκκρεμών ζητημάτων μεταξύ ΕΚΚΑ και ΕΛΑΣ.  Τέλος στις 9 Απριλίου διαβιβάστικε στον Συντ/ρχην Ψαρρόν και η υπ`αριθμ.  18 διαταγή της Π.  Ε.  Ε.  Α η οποία συνιστούσε τη συμμόρφωση του με τους όρους του Γεν.  Στρατηγείου για την ειρηνική επίλυση των διαφορών.

Απ`όλες αυτές τις προσπάθειες που δείχνουν υποχωρητικό .........   και αγώνα να συγκρατηθούν στον ίσιο δρόμο οι συνεργαζόμενοι πια αποδειγμένα με τους γερμανοράλληδες - ο Συντ/ρχης Ψαρρός απάντησε μετά πέντε ολόκληρες μέρες με τα υπ`αριθμ.   623 της 14 Απρίλη και 631 της 15 Απρίλη έγγραφα του και κατά τρόπον αόριστο και παρελκυστικό που έδειχνε αφ`ενός καθαρά το σκοπό να κερδίση χρόνο με παρελκύσεις για να ολοκληρώση τη συνεργασία με τους γερμανοράλληδες και αφ`ετέρου τις προθέσεις του, γιατί απειλούσε με αιματοχυσία``.  Άφηκε μόνο ελεύθερους τους αιχμαλώτους σε αξιοθρήνητη κατάσταση, γυμνούς ξυπόλητους και με ίχνη ξυλοδαρμού μέχρις αίματος και αγρίων βασανηστηρίων.  Παρά ταυτα η μονάδα του ΕΛΑΣ ειδοποιήσε τον Συντ/ρχη Ψαρρό με το υπ`αριθμ.   Α.  Π.   247 της 15 Απρίλη έγγραφό της ότι περιμένει οδηγίες του Γενικού Στρατηγείου σε απάντηση του υπ`αριθμ.   631 έγγραφου του.

Δυστυχώς ο Συντ/ρχης Ψαρρός και οι συνεργάτες του είχαν πάρει την απόφαση τους και είχαν ολοκληρώσει πια τα σχέδια τους για κοινή συνδυασμένη επίθεση κατά του ΕΛΑΣ με τους Γερμανοράλληδες.  Ενώ ζητούσε να συζητήσουμε τους όρους του με το υπ`αριθμ.   631 έγγραφό του της 15 Απρίλη ταυτόχρονα διέτασσε δολοφονική επίθεση κατά των τμημάτων του ΕΛΑΣ  με την υπ`αριθμ.   614 της 14 Απρίλη διαταγή του προς τα τμήματα να προπαρασκευάσουν επίθεση κατά του ΕΛΑΣ εν αναμονή ενισχύσεων``.  Έτσι τη νύκτα της 12-13 Απρίλη στην περιοχή Παλαιοχώρι Μάραζα τμήματα του ΕΛΑΣ χτυπήθηκαν ξαφνικά με αυτόματα όπλα από τμήματα της ΕΚΚΑ καθώς και Δ. της θέσης Παλαιοχώρι - Σεργούλα.  Σκοτώθηκε ένας αντάρτης του ΕΛΑΣ και τραυματίσθηκαν 2.  Και στις 15 Απρίλη εκδηλώθηκε η γενική επίθεση.  Τμήματα του 5/42 Συντ/τος ΕΚΚΑ επιτέθηκαν ξαφνικά κατά ενός Λόχου του ΕΛΑΣ στην παραλία Μαραθιάς.   Σκοτώθηκαν 2 αντάρτες μας και τραυματίσθηκαν άλλοι 2.   Πιάστηκαν 20 αντάρτες μας αιχμάλωτοι,  μεταξύ των οποίων και ο Διοικητής του Λόχου.   Οι αιχμάλωτοι απογυμνώθηκαν και δάρθηκαν ανηλεώς, μη εξαιρουμένου ούτε του Λοχαγού και την επομένη επρόκειτο να εκτελεσθούν, όπως βεβαιώνουν πληροφορίες εξώδικες.  Ταυτόχρονα ο λοχαγός της ΕΚΚΑ Δεδούσης αποβιβάστηκε στο Γαλαξείδι όπου προέβη σε τρομοκρατικές ενέργειες κατά των ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών και ήρθεν σε επαφή με τους Γερμανοράλληδες για συνεργασία κατά των τμημάτων του ΕΛΑΣ στους οποίους έδωσε και πληροφορία χρήσιμη για να επιτεθούν από τα νώτα των τμημάτων του ΕΛΑΣ.

Και πραγματικά εκδηλώθηκε στις 16 Απριλίου και η συνδυασμένη ενέργεια και των Γερμανοράλληδων προς την περιοχή Γκιώνας.  Μετά πολύωρη μάχη κατόρθωσαν να καταλάβουν την ΚΟΛΟΣΚΟΠΗ την οποία λεηλάτησαν και πυρπόλησαν.

Το θλιβερό σχέδιο της κοινής συνδυασμένης επιθετικής ενεργείας κατά του ΕΛΑΣ άρχισε να εφαρμόζεται:Το 5/42 Συν/μα ΕΚΚΑ άρχισε με την επίθεση στις 15 Απρίλη στην παραλία Μαραθιάς και οι Γερμανοράλληδες στις 16 Απρίλη στην ΚΑΛΟΣΚΌΠΗ της Γκιώνας.  Όταν πια ξεσκεπάστηκε και εκδηλώθηκε το σχέδιον και τα τμήματα του ΕΛΑΣ κινδύνευαν να βρεθούν μεταξύ δύο πυρών και ν`αντιμετωπίσουν γενικότερη συνδυασμένη επίθεση και από άλλες μεριές(Δεδούση, Γερμανοράλληδες ΙΤΕΑΣ, από ΝΑΥΠΑΚΤΟ και ΓΕΡΑΝΙΑ γερμανοράλληδες κ.  λ.  π.   αναγκάστηκαν αμυνόμενοι πια να αντεπιτεθούν την νύκτα της 16 προς 17 Απρίλη.  Μετά πολύωρη μάχη τα τμήματα του ΕΛΑΣ διέλυσαν το 5/42 Σύνταγμα ΕΚΚΑ.  Κατά τη σύγκρουση υπήρχαν θύματα και από τις δυό μεριές, μεταξύ των οποίων και ο Συντ/ρχης Ψαρρός, 12 περίπου αξιωματικοί και 60 αντάρτες της ΕΚΚΑ πιάστηκαν αιχμάλωτοι.  Οι υπόλοιποι σκορπίστηκαν στις γύρω περιοχές.

Ο Ταγματάρχης Καπετζώνης και ο Λοχαγός Δεδούσης με μερικούς αξιωματικούς και 100 περίπου άνδρες κατόρθωσαν να διαφύγουν στην Πελοπόννησο όπου πήγαν στη Πάτρα και ενώθηκαν με τους γερμανοράλληδες συνεχίζοντας έτσι το προδοτικό παιχνίδι τους.

                                                                         IV

Κατά τον τραγικό αυτόν τρόπον έληξε η θλιβερή αυτή Ιστορία της βρωμερής συνεργασίας με τον κατακτητή.  Από τη συγκρότηση του 5/42 Συντ/τος ΕΚΚΑ ο Διοικητής του Συντ/ρχης Ψαρρός κάθε φορά που του δινόταν ευκαιρία διακήρυγνε ότι βγήκε κι αυτός αντάρτης στο βουνό για να συντελέση με τα τμήματα του στο διώξιμο από τη χώρα μας του κατακτητή και για την εξασφάλιση μεταπολεμικά των πολιτικών ελευθεριών του Ελληνικού Λαού.  Από την πρώτη μας στιγμή παρατηρήθηκε και διαπιστώθηκε ότι οι αξιωματικοί και οι αντάρτες του Συντ/τος Ψαρρού δεν είχαν το ίδιο και ενιαίο φρόνημα.  Μικρή μονάχα μειονότητα από αυτούς είχε μέσα της και εκδήλωνε τις εθνικοαπελευθερωτικές αντιλήψεις.  Η μεγάλη μάζα του Συντ/τος αυτού συγκροτούνταν από στοιχεία αντιλαϊκά, υπολλείμματα της Βασιλικής Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου. Αυτοί που, όπως οι ίδιοι ομολογούσαν, δεν βγήκαν στο βουνό για να πολεμήσουν τους κατακτητές αλλά για να χτυπήσουν σε δεδομένη στιγμή το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ.

Από τη σύνθεση και μόνο αυτή του Συντ/τος Ψαρρού διαπιστώνεται η αντιφατική του στάση όχι μόνο απέναντι στον ΕΛΑΣ αλλά και απέναντι του κατακτητή. Πειστήρια και αποδείξεις υπάρχουν, τα οποία πολύς κόσμος γνωρίζει και από τα οποία περίτρανα διαπιστώνεται η πραγματικότητα αυτή.

Μεγάλη μάζα του 5/42 Συντ/τος ΕΚΚΑ όχι μόνο δεν συμπαθούσε το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ αλλά και ενεργούσε εχθρικά εναντίον τους, ενώ από την άλλη μεριά η μειονότητα της Διοίκησής του προσπαθούσε χωρίς αποτελεσματικότητα να συγκρατήσει τους φανατικούς αντιδραστικούς, που επικρατούσαν μέσα στα τμήματα και των οποίων δυστυχώς ήθελε και επιχειρούσε να καλύπτη σε ωρισμένες περιπτώσεις πράξεις και ενέργειες εχθρικές ενάντια στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και φιλικές με τον κατακτητή.

Έτσι όταν τον Οκτώβρη του 1943 ο ΕΛΑΣ σήκωσε στους ώμους του τη συνδυασμένη εναντίον του επίθεση του ΕΔΕΣ και των Γερμανών, η μεν Διοίκηση του 5/42 Συντ/τος εκδήλωνε την συμπάθεια της πλατωνική όμως προς τον ΕΛΑΣ που αγωνιζόταν διμέτωπο αγώνα, η δε μεγάλη μάζα του συντ/τος έπερνε στάση καθαρά εχθρική απέναντι του ΕΛΑΣ.  Η προκλητικότητα όμως των αντιδραστικών στοιχείων του 5/42 Συντ/τος φούντωσε από τη στιγμή που πέρασαν στις τάξεις του πολλά εδεσικά στοιχεία και προ παντός αξιωματικοί ύστερα από την πρώτη διάλυση του ΕΔΕΣ.

Παρ`όλα όμως αυτά που ήσαν γνωστά και διαπιστωμένα ο ΕΛΑΣ, αποβλέποντας σε όσο το δυνατόν αποτελεσματικά χτυπήματα κατά του κατακτητή και πιστός εκτελεστής της πολιτικής του ΕΑΜ διέταξε τα τμήματά του να συνεργασθούν με τμήματα του 5/42 Συντ/τος της ΕΚΚΑ στην περιοχή Άμφισσας για την αντιμετώπιση και το κτύπημα του κατακτητή.  Κατά την μάχη όμως της πρώτης Φλεβάρη στην περιοχή Άμφισσας διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα γεγονότα:
Αγαθή πρόθεση τόσο του Διοικητή του 5/42 Συντ/τος Ψαρρού όσο και του Υποδ/τη Συντ/ρχου Λαγγουράνη για την συνεργασία αυτή.  Πνεύμα όμως εχθρικό προς τον ΕΛΑΣ από μέρος των λοιπών αξιωματικών - εκτός από λίγες εξαιρέσεις και της ολότητας σχεδόν των αντρών που έφθασαν μέχρι του σημείου να διαδίδουν ότι θα χτυπούσαν τα τμήματα του ΕΛΑΣαπό τα νώτα όταν οι γερμανοί θα επιτίθενται.  Κατά την ίδια επίσης μάχη τμήματα του 5/42 Συντ/τος Ντούρου και Φαρμάκη όχι μόνο δεν εκτέλεσαν την εντολή που πήραν - παρ`όλο ότι είχε εκδοθή κοινή και από τις δύο διοικήσεις διαταγή επιχειρήσεων, - αλλά ούτε καν κατέλαβαν έγκαιρα τις θέσεις τους μάχης πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα να αιφνηδιασθούν τα τμήματα αυτά και να εγκαταλείψουν το πεδίο της μάχης χωρίς αντίσταση δίδοντας έτσι την ευκαιρία στους Γερμανούς να χτυπήσουν από τα νώτα τμήματα του ΕΛΑΣ.  Και όχι μονάχα αυτό αλλά και τα ίδια αυτά τμήματα Ντούρου και Φαρμάκη της ΕΚΚΑ ενώ είχαν την έγγραφη εντολή να ελιχθούν στην περιοχή του Παρνασού ύστερα από τη συμπτυξή τους και να παρενοχλούν τον εχθρό όχι μόνον δεν συμμορφώθηκαν με την διαταγή αυτή, αλλά κι ένα μέρος τους αυτοδιαλύθηκε και διασκορπίστηκε στα χωριά της περιοχής με άδειες της διοίκησης και ένα άλλο μέρος έσπευσε να διαπεραιωθή προς το Γαλαξείδι.  Επίσης ο λόχος Πετυχάκη της ΕΚΚΑ που κάλυπτε το αριστερό της διάταξης της μάχης κοντά στο 51 χλμ.   του δρόμου Άμφισσα - Γραβιά, διαλύθηκε με την εμφάνηση των Γερμανικών τμημάτων και εγκατέλειψε και τα πολυβόλα του τα οποία περιμάζεψε τμήμα του ΕΛΑΣ.

Και ένα ακόμη χαρακτηριστικό:
Το Δεκέμβρη 1943 ο Ταγ/ρχης Καπετζώνης του 5/42 συντ/τος ΕΚΚΑ συνέλαβε και αφώπλισε άντρες του εφ.   ΕΛΑΣ της περιοχής,  κατέστρεψε τις τηλεφωνικές συγκοινωνίες ΕΥΠΑΛΙΟΥ - ΠΑΛΑΙΟΞΑΡΙΟΥ και κάλεσε το λαό της περιοχής με κωδονοκρουσίες πυροβολισμούς και άλλα μέσα ``σε ιερό πόλεμο κατά ΕΑΜ - ΕΛΑΣ``.   Κάνοντας υπομονή και πάλι ο ΕΛΑΣ και μη απομακρινόμενος καθόλου από την πολιτική γραμμή του ΕΑΜ περιορίστηκε απλά και μόνο στο να καλέση τη Διοίκηση του 5/42 Συντ/τος ΕΚΚΑ να αποκαταστήσει τις πολίτιμες συγκοινωνίες του στρατού του ΕΛΑΣ και να περιορίση το μένος του παραφρονήσαντος Καπετζώνη και να τιμωρήσει τους υπευθύνους των εκτρόπων.  Υποσχέθηκε μα δεν το έκαμε.

Όταν τέλος οι Γερμανοί μετά την μάχη της 1ης Φλεβάρη εγκαταστάθηκαν στην Άμφισσα και τάγματα Ράλληδων άρχισαν να εμφανίζονται στην ύπαιθρο, εκδηλώθηκε ασυγκρότητα πια η προκλητικότητα των αντιδραστικών στοιχείων του 5/42 συντ/τος ΕΚΚΑ κατά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.  Και όχι μονάχα αυτό μα και η φανερή και η ανοιχτη συνεργασία μερικών απ`αυτά με τον καταχτητή - στοιχεία για τα οποία αναφέρονται παραπάνω.

Τέλος η αντιαμική Πολιτική της ΕΚΚΑ και η τορπίλληση από την αντιπροσωπεία της αυτή κατά τις συνεννοήσεις που κατέληξαν στην συμφωνία της Πλάκας - κάθε προσπάθεια για Εθνική Ενότητα και δημιουργία ενιαίου απελευθερωτικού στρατού ομολογείται και από τον πολιτικό της ΕΚΚΑ Ανθ/γό Παπαγιαννόπουλο και απ`τον ταγ/ρχη του 5/42 συντ/τος Γιακουμάκη.

Χαρακτηριστικό και αποκαλυπτικό ακόμα είναι το γεγονός ότι κατά την μάχη της 16-17 Απρίλη οι αντάρτες του 5/42 ΕΚΚΑ έψαλαν του Αητού το γυιό  και ότι η σημαία του 5/42 συντ/τος φέρει κεντημένο το Στέμμα.  -

  Σ.Δ. Γεν.  Στρατηγείου  14.5.44
    κ.δ.
       Ο Επιτελάρχης
Ν.   ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΑΔΗΣ
            Συντ/ρχης